برادر/خواهر گرامی ما،
اصول جهاد (جنگ عادلانه) که در قرآن مشخص شده است، عبارتند از:
1. اصل توجیه جنگ عادلانه:
در قرآن کریم
دلیل جنگ
، حمله و ستم دشمن است.
هرگاه دشمن به سرزمین مسلمانان حمله کند، آنان را به هجرت مجبور سازد و امنیت جان، مال، دین و ناموسشان را به خطر اندازد، در این صورت جنگ واجب و ناگزیر می شود.
بر اساس قرآن، دلیلی که برای جنگ علیه نیروهای متخاصم ارائه می‌شود، باید معقول و عادلانه باشد. در اصل
“تجاوز”، “استثمار”
و
“تجاوز”
دین اسلام که جنگ‌هایی را که برای آن انجام شده است به رسمیت نمی‌شناسد.
(بقره، ۲/۲۰۵؛ نساء، ۴/۹۴؛ قصص، ۲۸/۸۳؛ شوری، ۴۲/۴۱-۴۲)
او مقرر کرده است که جنگ تنها با هدف تأمین امنیت جانی و مالی مسلمانان، حفظ حقوق و آزادی های آنان و جلوگیری از حملات به اسلام و کشورهای اسلامی مجاز است و برای تمایز این جنگ مشروع از سایر جنگ ها، آن را جهاد نامیده است.
2. اصل جنگ عادلانه:
اصل جنگ عادلانه،
این یک اصل است که باید در زمان شروع جهاد به طور عملی به کار گرفته شود.
بر اساس این اصل، جنگ فقط علیه طرفی است که در جنگ شرکت دارد. در اسلام، به جای کشتن دشمن، به دست آوردن انسان اصل است. به همین منظور، قبل از جنگ، از دشمن دعوت به پذیرش اسلام می‌شود، و اگر نپذیرفت، اطاعت و جزیه (غرامت جنگی) پیشنهاد می‌شود. بدون انجام این موارد، جهاد آغاز نمی‌شود. هنگامی که این دلایل به دشمن عرضه شد و مورد قبول واقع نشد، با طلب یاری از خدا، جنگ آغاز می‌شود.
هنگامی که جنگ آغاز شد، مسلمانان،
“اصل جنگ عادلانه”
آنها موظفند بر اساس این اصل عمل کنند. بر اساس این اصل، هدف مورد اصابت در جنگ فقط سربازان دشمن هستند. در طول جنگ، کودکان، زنان، سالمندان، بیماران بستری، مجانین و معلولان را نمی توان کشت. به روحانیون و پیرمردانی که در جنگ شرکت نمی کنند، نباید سلاح کشید و کسانی که در جنگ شرکت نمی کنند (مانند غیرنظامیان، اصناف و کشاورزان) را نمی توان قتل عام کرد.
(سوره بقره، آیه ۱۹۱).
صفوان بن عسال (رضی الله عنه) روایت می‌کند:
«رسول خدا (ص) مرا به جنگ در سریه فرستاد. هنگام عزیمت، این دستور را دادند:»
«به نام خدا، در راه خدا جهاد کنید. با کسانی که خدا را انکار می‌کنند بجنگید، شکنجه نکنید، پیمان خود را نشکنید. غنیمت را ندزدید، کودکان را نکشید.»
[مسلم، جهاد ۳، (۱۷۳۱)؛ ترمذی، سیر ۴۸، (۱۶۱۷)؛ ابو داود، جهاد ۹۰، (۲۶۱۲، ۲۶۱۳)]
3. اصل عدم افراط در جنگ:
اسلام، حتی در حالت جنگ، به ارزش‌های انسانی احترام می‌گذارد. در زمان جنگ، خشم و خشونت شدید را که موجب وحشت و بربریت می‌شود، تعدیل می‌کند. حتی در جنگ نیز، رعایت اعتدال را به عنوان یک اصل اساسی می‌پذیرد. اسلام، برای رفتارهای افراطی و تجاوزکارانه مجازات‌هایی در نظر گرفته است. به همین دلیل، در حقوق اسلامی، حمله فقط با مقابله به مثل مجاز است؛ تجاوز از حد، جرم محسوب می‌شود.
قرآن کریم، حتی در جنگ رو در رو با دشمن، از افراط و تفریط نهی می‌کند. این موضوع در آیه شریفه زیر بیان شده است:
«با کسانی که با شما به جنگ برمی‌خیزند، در راه خدا بجنگید، ولی از حد تجاوز نکنید، زیرا خدا از تجاوزگران خوشش نمی‌آید.»
(سوره بقره، آیه ۱۹۰)
در واقع، در آیه دیگری نیز چنین آمده است:
«هر کس به شما حمله کند، شما هم به همان اندازه به او حمله کنید. از خدا بترسید و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.»
(سوره بقره، آیه ۱۹۴)
4. اصل صلح و آشتی:
اسلام به عنوان یک اصل، با صلح و آشتی با پیشنهادهای صلح و آشتی از سوی دشمن مقابله می کند.
(انفال، 8/61-63؛ حجرات، 49/9)
قرآن،
«صلح (همیشه) نیکوست.»
(نساء، 4/128)
با این پیام، این حقیقت را از ۱۴۰۰ سال پیش به گوش تمام جهان می‌رساند.
«اگر آنان (از جنگ) دست بردارند، (بدانید که) خدا آمرزنده و مهربان است.»
(بقره، ۲/۱۹۲)
با آیه ی
«اگر دست بردارند، پس از ستمگران جز با کسی دشمنی و ستیز نیست.»
(سوره بقره، آیه ۱۹۳)
این آیه نیز بر اهمیت صلح تأکید دارد.
5. اصل رفتار مناسب با اسیران:
اسلام،
دستور می‌دهد که با اسیران به نیکی رفتار شود. مسلمانان موظفند به اسیران غذا بدهند و آنان را گرسنه و تشنه نگذارند. و این وظیفه را به خاطر رضای خدا انجام می‌دهند.
(بقره، ۲/۱۷۷؛ انفال، ۸/۶۹-۷۱؛ محمد، ۴۷/۴؛ انسان، ۷۶/۸-۱۲)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
