در سوره ذاریات، آیات 7 و 8، به راه‌های پرپیچ و خم در آسمان سوگند یاد شده است. منظور از “راه‌های پرپیچ و خم” چیست؟

جزئیات سوال

– آیا این به مسیر سیاراتی اشاره دارد که از مسیر ستاره خود پیروی می کنند و به طور همزمان به دور ستاره خود می چرخند؟

پاسخ

برادر/خواهر گرامی ما،


“سوگند به آسمان پر از خوشه‌های ستاره‌ای که در آن جایگاه‌های معینی برای ستارگان قرار داده شده است، که شما سخنان متناقض می‌گویید.”


(ذاريات، 51/7-8)


تفسیر آیه:

با سوگند به آسمان، که بخشی از نظم شگفت‌انگیز جهان است، منکران به تفکر منطقی دعوت می‌شوند. سپس، توصیفی از عذاب سختی که در آخرت در انتظار دروغگویان و غافلان است، کسانی که با وجود پذیرش خالق جهان، در اجابت دعوت او صادقانه عمل نمی‌کنند و به خاطر سنت‌ها و منافع خود، به پیامبر و روز حساب که در اعلامیه‌های او جایگاه محوری دارد، ایمان نمی‌آورند، ارائه می‌شود.

نویسندگان نجوم یادآور می‌شوند که برای مطالعه آسمان و تبدیل شدن به یک منجم آماتور، بر خلاف تصور رایج، نیازی به تلسکوپ نیست و تنها چیزی که در ابتدا لازم است، چشمان ما و آسمانی صاف است. در این خصوص، مخاطبان اولیه قرآن از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند؛ رصد آسمان جزء لاینفک زندگی روزمره آنان بود. صاف بودن آسمان در بخش اعظم سال و گذراندن زندگی در فضاهای باز، به جز زمان‌هایی که از عوامل جوی مانند خورشید و باران در امان بودند، آنان را به ویژه در شب‌ها به دقت در آسمان و اجرام آسمانی ترغیب می‌کرد.

در واقع، تأثیرات این امر به وضوح در ادبیات عربی مشهود است. همانطور که در بسیاری از سوره های نازل شده در مکه دیده می شود، در اینجا نیز در آیه هفتم، با سوگند به آسمان، به برخی از نکات مهم هشدار داده شده و به مخاطبان اشاره شده است که باید در این موارد با دقت بیشتری تأمل کنند. البته این امکان محدود به انسان های یک دوره و جغرافیای خاص نیست، بلکه برای هر کسی که از نشانه های قرآن راهنمایی بگیرد، به ویژه…

“دسترسی به دانش علمی”

برای کسانی که از عهده آن برمی‌آیند، به وفور در دسترس است.

در آیه 7، به عنوان صفت آسمان آمده است،

“این فضا پر از خوشه‌های ستاره‌ای مجزا است.”

که ما آن را ترجمه کردیم به صورت

“ذات الحبوك”

این اصطلاح به روش های مختلفی شرح داده شده است. در این اصطلاح،

هوبوک

معنی ریشه ای کلمه

“محکم بستن و استوار کردن؛ بافتن پارچه به صورت محکم، بادوام و زیبا” است.

هوبوک،

“حبيكة”

یا

“هِباک” کا

جمع آن است.

اولاً،

“پارچه ای بافته شده با دقت و هنرمندانه، راه راه و موج دار”

به معنای.

هباک

همچنین

“موج و چین و چروکی که در دریا یا شن و ماسه بر اثر نسیم ملایم باد به وجود می آید”

به معنای.

همچنین برای موهایی که به دلیل فر بودن یا حالت دار بودن، موج دار به نظر می رسند.


(از “هِباک”)


(جمع آن)

“هوبوک”

از واژهٔ … استفاده می‌شود.

زره از این ریشه گرفته شده است، زیرا حلقه های آن به صورت ردیفی بافته شده اند.

“محبوبه”

با صفتِ [صفت مورد نظر] توصیف می شود.

بیشتر مفسران این کلمه را

“مواج، راه راه، بافته شده”

صفت آسمان بودن به دلیل دربرداشتن معنای آن

“ذات الحبوك”

به متمم آن

“دارای جاده های هموار”

معنی آن را بیان کرده اند.

برخی از مفسران در این گروه این عبارت را

مدارهای ستارگان، اشکالی که ستارگان در آسمان به وجود می آورند یا کهکشان ها

در حالی که بعضی ها این را به این شکل تفسیر می کنند، بعضی ها هم با آن مخالفند.

راه هایی که به عرفان می رسانند و دلالت بر وحدانیت، قدرت، علم و حکمت خالق متعال دارند.

تفسیر کرده است که منظور از آن چیست.

بسیاری از مفسران دوره صحابه و تابعین به این عبارت اسمیه

“خوش‌خو و خوش‌رفتار”

و

“دارای ساختار محکم”

معانی آنها را بیان کرده اند.

برخی هم

منظور از “هبوک” ستارگان است و اینکه آنها آسمان را مانند یک نقش و نگار زینت می دهند.

به نظر می رسد که به چه چیزی اشاره شده است.


با در نظر گرفتن تمام این تفاسیر، پیام آیات 7 و 8 را می توان به صورت زیر بیان کرد:

آسمان با انواع اجرام آسمانی، منظومه‌ها و نظم حرکتی آنها، تعادل بسیار محکم، ظریف و هنرمندانه‌ای را در خود جای داده است. این تنوع و زیبایی‌ها که در هماهنگی شگفت‌انگیزی به حیات خود ادامه می‌دهند، بدون شک به یک قدرت واحد اشاره دارند.

بنابراین، شایسته انسان است که از میان اختلافات و کثرت ها به وحدت برسد، از سخنان و رفتارهای متناقض بپرهیزد و در نتیجه، تنها و تنها به خدای یگانه بندگی کند.

باید توجه داشت که در آیه هشتم، مورد انتقاد و سرزنش، اتخاذ روش‌های مختلف و داشتن دیدگاه‌های متفاوت نیست، بلکه شرک‌ورزان از یک سو می‌گویند که آسمان‌ها و زمین را خدا آفریده است، و از سوی دیگر به بت‌ها می‌پرستند؛ از یک سو معاد را انکار می‌کنند، و از سوی دیگر با امید به شفاعت بت‌ها در آخرت، به نوعی به حیات پس از مرگ معتقدند؛ از یک سو به صداقت و فضایل رسول خدا اعتراف می‌کنند، و از سوی دیگر او را در مورد دریافت وحی به دروغ متهم می‌کنند؛ و از همه بدتر، در این کار برای او…

شاعر، کاهن، ساحر و مجنون

مانند قرآن، برای قرآن هم

شعر، جادو و افسانه‌های باستان

مانند طرح ادعاهای متناقض.

برخی از مفسران سلف بر این باورند که در اینجا خطاب به همه انسانها، اعم از مؤمن و کافر است و این عبارت به معنای “بعضی از شما ایمان می آورید و بعضی از شما کفر می ورزید، بعضی از شما آن را درست می دانید و بعضی از شما آن را دروغ می شمارید” می باشد.

(طبری، XXVI، 189-191؛ زمخشری، IV، 26-27؛ ابن عطیه، V، 172-173؛ رازی، XXVIII، 197-198؛ المالی، VI، 4528-4529)


(ر.ک. تفسیر دیانت، راه قرآن: جلد پنجم، صفحات 71-73.)


با سلام و دعا…

اسلام در پرتو پرسش‌ها

آخرین سوالات

سوال روز