برادر/خواهر گرامی ما،
جهاد در درون جامعه اسلامی با جهاد در خارج از آن، قطعا متفاوت خواهد بود.
در خارج، در صورت لزوم، جنگی تمام عیار به راه انداخته می‌شود و از ظلم جلوگیری می‌شود. در داخل، دین به شیوه‌ای مثبت تبلیغ می‌شود و با بدی‌ها مبارزه می‌شود.
(1). به این،
امر به معروف و نهی از منکر
گفته می‌شود. یعنی،
امر به معروف و نهی از منکر.
این آیه، وجود گروهی در امت را که این کار را انجام دهد، لازم می شمارد:
“باید از میان شما گروهی باشد که مردم را به نیکی دعوت کند، به خوبی امر کند و از بدی باز دارد…”
(آل عمران، 3/104)
چنین نهادی، حافظان نظم و امنیت معنوی جامعه خواهد بود. همانطور که نیروی انتظامی برای حفظ نظم و امنیت مادی تلاش می‌کند، و پرسنل وزارت بهداشت به درمان بیماری‌ها می‌پردازند، به همین ترتیب، این نهاد نیز برای حفظ نظم و امنیت معنوی و درمان زخم‌های معنوی کشور تلاش خواهد کرد.
رسول الله (ص) با این عبارات بر اهمیت امر به معروف و نهی از منکر تأکید می فرمایند:
”
به خدایی که جانم در دست اوست سوگند، یا امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید، یا خداوند به زودی بلایی همگانی بر شما نازل می‌کند. آنگاه دعا می‌کنید، ولی دعایتان مستجاب نمی‌شود.
(2)
جامعه‌ای که امر به معروف و نهی از منکر را سرلوحه خود قرار داده است؛
یک اتحاد مستحکم، متعادل و قدرتمند به وجود می آورد.
“جامعه فضیلت”
بله. در چنین جامعه‌ای، جریان‌های مخرب مجال بروز نخواهند یافت، آتش‌سوزی‌ها نادیده گرفته نخواهند شد، و به مارمولک‌های کوچک اجازه داده نخواهد شد که به مارهای کبری تبدیل شوند. وجدان عمومی حساس خواهد بود…
دعوت به راه خدا، با توجه به شرایط مخاطبان، نیازمند روش‌های متفاوتی است. در آیه زیر به این نکته اشاره شده است:
«به راه پروردگارت با حکمت و اندرز نیکو دعوت کن و با آنان به نیکوترین وجه مجادله نما.»
(نحل، ۱۶/۱۲۵)
افراد دانشمند با دلایل قاطع و افراد عامی با پندهای نیکو به دین خدا دعوت می‌شوند. و با کسانی که از روی عناد با دین مخالفت می‌کنند، به بهترین شیوه مبارزه می‌شود. (3)
در مبارزه با اهل کتاب نیز،
“به زیباترین شکل مبارزه کردن”
روش زیر مقرر شده است:
”
با اهل کتاب، به جز ستمگرانشان، به نیکوترین وجه مجادله کنید.
«ما به آنچه بر ما نازل شده و به آنچه بر شما نازل شده ایمان آورده‌ایم. خدای ما و خدای شما یکی است و ما همگی تسلیم او هستیم.»
بفرمایید…”
(سوره عنکبوت، آیه 46)
همانطور که مشاهده می‌شود، در آیه اهل کتاب به دو قسمت تقسیم شده‌اند:
1. ستمگران.
2. فرمانبرداران.
“مبارزه به زیباترین شکل”
این مبارزه‌ای است که باید با کسانی که حرف را می‌فهمند، انجام شود. مثلاً، بدون پرخاش، سرزنش و نکوهش، به مخاطب توضیح داد… تا اینکه مخاطب به انصاف آید و احساس کند که هدف مبلغ، رساندن او به حق است. زیرا غرور و لجاجت مخاطب، تنها با برخورد نرم قابل رفع است.(4)
خداوند متعال به حضرت موسی و هارون که برای بیان حق به فرعون که می گفت “من خدا هستم” رفته بودند، فرمود:
“با او به نرمی سخن بگو”
(با لحنی ملایم)
بگویید. شاید پند بگیرد یا بترسد.”
(طه، ۴۳-۴۴/۲۰)
این فرمایش ایشان از نقطه نظر موضوع مورد بحث ما قابل تامل است.
در واقع، امروزه تعامل مثبت مسلمانان مقیم اروپا با مسیحیان، به دلایل مختلف، موجب گرایش بسیاری از مسیحیان به اسلام شده است. امروزه تعداد مسلمانان اروپایی‌الاصل در اروپا به صدها هزار نفر می‌رسد. در گذشته، اسلام با شمشیر تا دروازه‌های وین پیشروی کرده بود، اما امروزه به لطف جنبش‌های تبلیغی، اسلام به سراسر اروپا رسیده است.
بدیع الزمان، قرآن را
“اهل کتاب”
امروزه اصطلاح آن
“اهل مکتب”
یعنی شامل قشر تحصیل‌کرده هم می‌شود.(5) در سال‌های اخیر، فضای گفتگوی متقابل در کشور ما باعث شده است که بسیاری از اهل مکتب که قبلاً دشمن دین بودند، به اسلام روی آورند. زیرا،
“غلبه بر متمدنان با اقناع است، نه با اجبار، مثل وحشیانی که حرف نمی فهمند.”
(6)
“در دین اجباری نیست…”
(سوره بقره، آیه 256)
آیه، حقیقتی مهم را بیان می‌کند. هیچ‌کس را نمی‌توان به زور مسلمان کرد. اما در دین، دعوت و تبلیغ وجود دارد، بیان حقایق دین وجود دارد. کسی که به او دین حق تبلیغ می‌شود، در قبول یا عدم قبول آن آزاد است.
منابع:
1. ر.ک. نورسی، رسائل اميرداغ، صص. 481-482.
۲. ترمذی، فتن، ۹.
3. رازی، XX، 138-139؛ بیضاوی، I، 561.
4. قطب، IV، 2202.
5. نرسى، سخنان، ص. 378 – 379.
۶. نُرسی، خطبه شامیه، ص. ۸۸.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
