– در حقوق، قاعده‌ای وجود دارد به نام “شخصی بودن جرم”، این به چه معناست و آیا استثنایی دارد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
“اصل، شخصی بودن جرم است.”
این سخن به این معناست که فقط مجرم مسئول خواهد بود و هیچ کس دیگری، حتی نزدیکترین فرد به او، هرگز در قبال آن پاسخگو نخواهد بود.
“اصل، شخصی بودن جرم است.”
این اصل به عنوان یک قاعده کلی و معتبر هم در زندگی دنیوی و هم در زندگی اخروی مطرح شده است.
این اصل
قرآن
در،
هر کس از عمل خود متأثر خواهد شد و هیچ مکلفی مسئولیت گناه دیگری را بر عهده نخواهد گرفت.
به اشکال مختلف و در مناسبت های گوناگون تکرار شده است.
(نگا. انعام 6/164؛ فاطر 35/18؛ نجم 53/38-39)
حضرت محمد (ص) نیز
– فرزند به خاطر گناه پدر و پدر به خاطر گناه فرزند مجازات نخواهد شد.
(نگاه کنید به: ابوداود، دیات، 2)
،
– هر مجرمی فقط علیه خودش مرتکب جرم خواهد شد.
(نگاه کنید به ابن ماجه، “دیات”، 26)
اعلام کرد.
اسلام، اصل مسئولیت جمعی را که از دیرباز در جامعه عربی رواج داشت، رد کرده و اصل فردی بودن مجازات را حاکم کرده است.
با این حال، دو استثنا برای این قاعده وجود دارد:
نهادهای عاقله و قسامه
، در حقوق اسلامی با هدف خاصی تداوم یافته است. در هر دو مورد، نه فقط مجازات،
بار مالی پرداخت غرامت که جنبه جبرانی نیز دارد.
با توزیع آن در میان قشر خاصی که ارتباط ضعیفی با جرم و مجرم دارد، از یک سو
هدف از آن، نهادینه کردن نظارت اجتماعی در جامعه است.
از طرف دیگر
از هدر رفتن خون مقتول جلوگیری می شود.
مسیحیان،
آنها معتقدند که همه انسان‌هایی که به دنیا می‌آیند، به دلیل خوردن حضرت آدم و حضرت حوا از درخت ممنوعه، گناهکار به دنیا می‌آیند. به این
«گناه ذاتی»
یعنی
«گناه نخستین»
گفته می‌شود که مراسم غسل تعمید نوزادان در کلیسا به منظور تطهیر آنان از این گناه است. به اعتقاد آنان، به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی نیز لطف خاصی از جانب خداوند برای نجات انسان‌ها از این گناه است.
در مقابل، قرآن
“اصل شخصی بودن جرم”
می‌آورد و در پنج آیه جداگانه به شرح زیر بیان می‌کند:
«هیچ گناهکاری بار گناه دیگری را بر دوش نخواهد کشید.»
(انعام 6/164، اسراء 17/15، فاطر 35/18، زمر 39/7، نجم 53/38)
در واقع، خوردن حضرت آدم و حضرت حوا از درخت ممنوعه، ما را گناهکار نمی‌کند، بلکه نشان می‌دهد که ما موجوداتی با پتانسیل گناه هستیم. گناه آنان برای آنان است و گناه ما برای ما. شاید مردم ما این معنا را که از آیه برداشت کرده‌اند، به این صورت بیان کنند:
هر کس به پای خودش آویزان است.
برخی نزد عایشه آمدند و از ابوهریره گفتند
«فرزند نامشروع، بدترینِ سه شرور است.»
آنها می‌گویند که او حدیثی را به این صورت روایت کرده است. حضرت عایشه می‌فرماید: «خداوند ابوهریره را رحمت کند.
«هیچ گناهکاری بار گناه دیگری را بر دوش نخواهد کشید.»
آیا آیه را نمی‌داند؟ آن سخن پیامبر را،
درباره منافقی خاص است که در مورد او سخنان ناروایی گفته شده بود. رسول خدا از او پرسید، گفتند: «او زنازاده است.» آنگاه فرمود: «همانا چنین است.»
”
(ابن حنبل، 2/311؛ 6/109)
آنچه در حدیث آمده است
“سه شرور”
این عبارت به کودکی که حاصل زنا است و به مادر و پدری که سبب به دنیا آمدن او شده‌اند، اشاره دارد. حدیث فقط
«فرزند نامشروع، بدترینِ سه شرور است.»
کسی که این بخش را می‌داند، فرزندی را که از راه زنا به دنیا آمده، موجودی شرور می‌داند. حال آنکه حضرت عایشه، این را…
در مورد شخص خاصی
با اشاره به این موضوع، مسئله را روشن کرد.
حضرت محمد (ص) فرمودند:
«هر کودکی بر فطرت خویش زاده می‌شود. آنگاه پدر و مادرش او را مسیحی، یهودی یا مجوسی می‌گردانند.»
(
بخاری، جنائز ۹۲
)
در اسلام، فرزند نامشروع بی گناه محسوب می شود.
این در این مورد نکته قابل توجهی است. حضرت پیامبر (ص) فرمودند:
“فرزند نامشروع از گناه مادر و پدرش چیزی به ارث نمی برد.”
(مناوی، فیض القدیر، 5/372)
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید:
– اینکه از بین 100 نفر، حتی اگر 1 نفر بی گناه باشد، همه 100 نفر را مجرم اعلام کرده و مجازات کنیم…
– در حالی که من حتی از پدر بیولوژیکی خودم هم بازخواست نمیشوم، از پدر اولمان آدم…
– قاعده «هیچ گناهکاری بار گناه دیگری را بر دوش نخواهد کشید» را شرح می‌دهد…
– نظرتان در مورد ادعای اینکه امویان به اسلام آسیب زیادی رساندند چیست؟
– دروغ‌هایی که در دنیای تجارت گفته می‌شود: در دنیای تجارت به من گفته شد…
– آیا احتمال دارد کودکی که از زنا متولد شده، ولیّ خدا شود؟
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
