برادر/خواهر گرامی ما،
«آیا آن کس که به رو درافتاده می‌خزد، راهش درست‌تر است، یا آن کس که راست و مستقیم در راه راست می‌رود؟»
(سوره مُلک، آیه ۲۲).
در این آیه شریفه، کافران ناسپاس که با پیروی از نفس و شیطان در راه باطل قدم برمی‌دارند، با مؤمنانی که در راه حق گام برمی‌دارند، به صورت تمثیلی مقایسه شده و بیان شده است که کدامیک از این دو گروه با اطمینان و بدون انحراف به هدف خود می‌رسند. وضعیت روانی کافران در دنیا و نوع عذابی که در آخرت خواهند چشید، مورد توجه قرار گرفته است.
کسانی که آخرت را انکار می‌کنند، با یک دلیل روانشناختی قانع می‌شوند:
انسان به طور غریزی از خطر دوری می‌کند. حتی اگر احتمال خطر یک در ده یا یک در بیست باشد، باز هم از آن راه نمی‌رود. او می‌خواهد منفعت و سود خود را تضمین کند. خداوند متعال به او یادآوری می‌کند:
اگر به آخرت ایمان داشته باشی، در راه راست و هموار با اطمینان و آسودگی خاطر قدم برمی‌داری. اما کار منکر آخرت بسیار دشوار است؛ گویی که به صورت خزنده در حال پیمودن راه است. آیا کسی دوست دارد چنین باشد؟ آیا کسی دوست دارد همواره در معرض خطر و اضطراب دستگیری قرار گیرد و در حالت فرار به سر برد؟
با وجود این‌که روانشناسی‌شان در این دنیا چنین است، در آخرت نیز در روز قیامت، کافران را با صورت به زمین می‌اندازد و مؤمنان را به صورت منظم و با وقار جمع می‌کند.
بر اساس روایات،
یک مرد گفت:
«ای پیامبر خدا، آیا در روز قیامت کافران با صورت به زمین افتاده و به سختی به سوی محشر رانده خواهند شد؟»
رسول الله (ص) فرمود:
«آیا آنکه او را در دنیا بر دو پا راه برد، در روز قیامت قادر نیست که او را بر رویش راه ببرد؟»
فرمود.
(بخاری، تفسیر، سوره ۲۵، باب ۱)
از طرف دیگر، در این آیه تشبیه لطیفی به کار رفته است:
حیوانات برای خدمت به انسان آفریده شده و در اختیار او قرار گرفته‌اند. انسان به عنوان اشرف مخلوقات، خلیفه خدا بر روی زمین است و به همین دلیل از نعمت ایستادن بر دو پا برخوردار شده است.
اما حیوانات،
بیشتر آنها به صورت دوپا، چهارپا یا خزنده آفریده شده‌اند تا در خدمت انسان باشند. همانطور که تفاوت آشکاری بین انسان و حیوان وجود دارد، تفاوت بین منکر و مؤمن نیز همین است. قلب یکی کج است، قلب دیگری راست و درست است.
در واقع، این آیه شریفه با آیه 179 سوره اعراف به این صورت تبیین شده است:
«به راستی که ما بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم؛ دل‌هایی دارند که با آن (حق را) درک نمی‌کنند، چشم‌هایی دارند که با آن (حقیقت را) نمی‌بینند، گوش‌هایی دارند که با آن (راست را) نمی‌شنوند. اینان (این بی‌شعوران) همچون چهارپایانند، بلکه از آنان هم گمراه‌تر و سرگردان‌ترند. همانا غافلان ایشانند!»
این کافران و ناسپاسان که در شرک و خرافات و باورهای باطل غوطه ورند، در این دنیا همواره به پستی و حقارت چشم دوخته و جز خودشان را نمی بینند و به خواری و ذلت می روند. در جهنم هم به همین خواری و ذلت خواهند رفت. حال آیا اینان بهترند یا مؤمنان راستین که با ایمان و معرفت، در راه راست و بدون انحراف، به سوی حق و توحید الهی می روند و هدایت یافته اند؟
از کدام طرف باید باشم؟ از کدام طرف باید پیروی کنم؟
انسان باید اهل تفکر باشد.
بی‌گمان، بشریت نه تنها مانند حیوانات در زمین می‌خزد و روزی خود را فقط در زمین جستجو می‌کند، بلکه با راه و روشی درست و مستقیم به سوی حق تعالی می‌رود.
پس انسان‌ها برای آنکه بر دوش زمین راه روند و از روزی‌دهنده روزی خورند و به سوی او بازگردند، نخست باید به یگانگی آفریدگار و احکام او ایمان آورند و از نشانه‌های او پیروی کنند و راه‌های راست و فراخ را به صورت مادی و معنوی بگشایند و به سوی حق به درستی گام بردارند.
این است راه راست و دین حق، راه توحید (یگانگی). و در آن راه راست رفتن، به معنای درست و مطابق با اخلاق و شریعت عمل کردن است.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
