– آیا کسی که وظیفه ابلاغ را انجام ندهد و برخی حقایق را به نیازمندان نگوید، مسئول است؟
برادر/خواهر گرامی ما،
خداوند متعال صاحب عدل مطلق است.
مسئولیت هر فرد بر اساس محیطی که در آن قرار دارد تعیین می شود. البته، مسئولیت فردی که در محیطی اسلامی رشد کرده با مسئولیت فردی که در محیطی با از بین رفتن ارزش های اخلاقی رشد کرده، یکسان نیست.
در بررسی مسائل مربوط به سرنوشت و عدالت، نباید این حقیقت را از نظر دور داشت. هر فردی در این جهان با شرایط زندگی متفاوتی روبرو است، مسائل جداگانه‌ای در دایره فرد، خانواده و خویشاوندان دارد، و معیشت…
(معیشت)
مشکلات مختلفی در این نقطه وجود دارد و در نهایت، این منطقه به دلیل ساختار اجتماعی خاص خود و کشوری که در آن واقع شده است، دنیای متفاوتی دارد.
نتایج این تقسیم الهی را که حکمت آن را به درستی درک نمی‌کنیم، اما از عادلانه بودن آن تردیدی نداریم، در آخرت و در روز عدل الهی آشکار خواهد شد، همانطور که در سوره زلزال بیان شده است.
“حساب ذره‌ای از خیر و ذره‌ای از شر”
آنجا دیده خواهد شد.
بسیاری از اموری که در این دنیا مفید پنداشته می‌شوند، در آنجا به سبب سنگینی بار مسئولیت، بار گران بر دوش بنده خواهند بود، در حالی که بسیاری از حوادثی که به نظر زحمت و مشقت می‌آیند، به شرط صبر، در آنجا سبب آمرزش گناهان خواهند شد.
بر مؤمنان واجب است که وظیفه تبلیغ خود را به جا آورند و نباید هیچ کس از تبلیغ محروم بماند. این امر، مبلغان را نیز از مسئولیت رها می سازد. چنانکه خداوند متعال در آیه ای دیگر، در مورد کسانی که اصرار حضرت موسی (ع) و پیروانش بر تبلیغ را بی فایده می دانستند، چنین فرموده است:
“گروهی از میان آنان،”
«چرا هنوز به قومی که خدا هلاکشان خواهد کرد یا به عذابی سخت گرفتارشان خواهد ساخت، تبلیغ می‌کنی؟»
گفتند: «به خاطر عذرخواهی در محضر پروردگارتان، و به امید آنکه شاید به خود آیند و از عذاب در امان بمانند.»
(اعراف، 7/164).
این امر دلیلی بر این است که ابلاغ کننده در انجام وظیفه خود کوتاهی نکرده است و به کسی که ابلاغ به او صورت گرفته است
“من از این موضوع خبر نداشتم.”
مانع از این می‌شود که بهانه‌ای به این شکل بیاورد.
(زمخشری، الکشاف، مصر (بی‌تا)، جلد چهارم، صفحه ۳۴).
مفسر فقید، المالیلی، در شرح این آیه فرموده است:
«انجام وظیفه تبلیغ، تا آخرین نفس، نوعی فریضه است. با این حال، در هیچ امری نباید ناامید شد. هرچند گناهکار باشند، آرزو و امید به توبه و تقوای مردم نیز وظیفه است. حال انسان همواره در حال تغییر است و سرّ تقدیر قبل از وقوع آن معلوم نیست. چه می‌دانید، شاید این مردمی که تا به حال هیچ سخنی را نشنیده‌اند، فردا بشنوند و از گناه بپرهیزند، و اگر به طور کامل نپرهیزند، شاید کمی بپرهیزند و به این وسیله عذابشان تخفیف یابد. به هر حال، تبلیغ و نصیحت کردن، از ترک تبلیغ بهتر است. در ترک کامل تبلیغ، هیچ امیدی نیست. بدی که با هیچ مقاومتی مواجه نشود، به سرعت گسترش می‌یابد. هرچند از بین بردن اصل هر بدی ممکن نباشد، اما تلاش برای کاهش سرعت آن نباید نادیده گرفته شود.»
(الملیلی حمدی یازیر، حق دینی قرآن دیلی، استانبول 1971، جلد چهارم، صفحه 2313).
هنگامی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در خطبه وداع، اصول اساسی اسلام را ابلاغ می فرمودند، مکرراً به حاضران می فرمودند:
“آیا وظیفه ابلاغ را انجام دادم؟”
پرسید. پس از دریافت پاسخ مثبت از آنها،
“خدایا، تو شاهد باش که من وظیفه تبلیغم را انجام دادم!…”
و بدین ترتیب، لذت انجام این وظیفه مقدس را تجربه کرد.
(احمد زکی صفوه، جمهره خطب العرب، مصر 1962، 1، 157).
مهمترین وظیفه پیامبر (ص) و پیروان راه او، ابلاغ حق است. هر مسلمانی در این زمینه وظیفه دارد. بر مؤمنان واجب است که وظایف خود را در این خصوص به جا آورند.
اسلام، دین ستیز، جدال، تفرقه و انشقاق نیست. در روح و جوهر آن، معنای عمیق بندگی خدا و معنای والای برادری با یکدیگر نهفته است. در دین، نادانی و بندگی انسان به انسان وجود ندارد. روش تبلیغ امروزی باید در این راستا توسعه یابد.
در دین اسلام، تبلیغ وظیفهٔ قشر خاصی نیست، بلکه وظیفهٔ همهٔ مؤمنان است. در اسلام، تبعیض طبقاتی وجود ندارد. هر فرد، بر اساس سطح دانش و فرهنگ خود، موظف است با زندگی کردن بر اساس اسلام و بدون وارد کردن ضرر به دیگران، به تبلیغ بپردازد و در جهت آگاه‌سازی آنان تلاش کند.
آنچه که خداوند متعال در قرآن کریم بر آن تأکید فرموده است.
“دعوت”
و
امر به معروف و نهی از منکر
موضوعاتی که به تبلیغ نزدیک و با آن در هم آمیخته هستند.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
