– حدیث “هر کس که به او توانایی به کار بردن عقلش داده شود، رستگار شده است” از چه منبعی است، صحت آن چقدر است و شرح آن چیست؟
– منظور پیامبر اکرم (ص) از این حدیث چیست؟
برادر/خواهر گرامی ما،
– برای این روایت حدیث
ر.ک. بیهقی، شعب الإیمان، ح. ن: ۱۰۷.
ترجمه این حدیث را به صورت زیر نیز می‌توان بیان کرد:
«هر کس را که خدا قلبی آگاه و هوشیار عطا کند، او رستگار است.»
– در روایتی دیگر:
«هر کس که به عقل سلیم دست یابد، رستگار است.»
(بیهقی، شعاب، ح. ن: 4333)
– در ادبیات اسلامی از دو نوع عقل سخن به میان آمده است.
یک نفر: عقل معاش
/ عقلی که امور دنیا را به سامان می‌رساند.
دیگری
در این صورت،
عقل معاد
/ عقلی که از پس امور آخرت برآید.
با شنیدن داستان نقل این روایت دوم، هدف از این حدیث نیز فهمیده می‌شود.
به این صورت که:
روایت است که قره بن هبیره العامری نزد پیامبر اکرم (ص) رفت و اسلام آورد و گفت:
«پیش از این، ما خدایان (بت‌هایی) داشتیم که به جز الله به آنها عبادت می‌کردیم. وقتی الله تو را به عنوان پیامبر فرستاد، ما آنها را صدا زدیم/به آنها التماس کردیم، اما جواب ندادند، از آنها چیزی خواستیم، ندادند… و ما به سوی تو آمدیم و الله ما را هدایت فرمود.»
پیامبر ما که این را شنید، فرمود:
«هر کس که به عقل سلیم (پاک و خالص) دست یابد، رستگار شده است.»
فرمود.
(نگاه کنید به: بیهقی، اثر نامبرده)
از این برمی‌آید که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آن را ستوده و به عنوان کلید رستگاری معرفی کرده است.
عقل، عقل معاش است.
یعنی آن عقلی که برای به دست آوردن زندگی آخرت تلاش می‌کند.
بدون شک، در زندگی دنیوی هم عقل لازم است، اما دریچه دین بیشتر به زندگی آخرت نظر دارد.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
