– چرا به او لقب ذوالنون، لقب حضرت یونس، داده شده است؟
برادر/خواهر گرامی ما،
ذوالنون مصری
او از بزرگان و اولیای مصر است. نامش
ثوبان بن ابراهیم
نامش ابوالفیض، لقبش ذوالنون، نسبتش مصری است. در سال ۱۵۵ هجری قمری/۷۷۲ میلادی متولد شد و در سال ۲۴۵ هجری قمری/۸۵۹ میلادی در مصر وفات یافت. در جوار حضرت عمرو بن عاص، از صحابه کرام، به خاک سپرده شد. امام مذهب مالکی.
مالک بن انس
شاگردِ ‘in است.
ذوالنون
او از جمله عاشقان راه حق، اهل حدیث، جهانگرد و از بزرگان صوفیه به شمار می‌رود و با سخنان و حکایاتش، شخصیتی مرموز در دنیای تصوف است.
«ذوالنون»
نام،
«مرد صاحب ماهی»
به معنای “صاحب ماهی” است و نام و لقبی است که در قرآن از آن به عنوان نام حضرت یونس (ع) یاد شده است.
ذوالنون
لقب ابوالفیض ثوبان مصری به او به دلیل حادثه ای در حین سفر دریایی داده شد، به این صورت که کیسه ای پر از جواهرات متعلق به یک تاجر در کشتی که او سوار بود گم شد. افراد حاضر در کشتی،
“تو بردی!..”
با تهمت زدن به او، شروع به توهین و شکنجه‌اش می‌کنند. از آنجا که او بی‌گناه است، با دعا کردن می‌خواهد نجات یابد. وقتی به خدا پناه می‌برد و دعا می‌کند، ناگهان هزاران ماهی با جواهری در دهانشان از آب بیرون می‌آیند. او یکی از جواهرات دهان آن ماهی‌ها را برداشته و به سرنشینان کشتی می‌دهد. با دیدن این صحنه، دزد اصلی کیسه را آورده و تحویل می‌دهد. در این هنگام…
ذوالنون مصری
از شکنجه نجات می یابد. به همین دلیل به نامش،
صاحب ماهی، ماهیگیر
به معنای
«ذوالنون» (ذو النون، ذو النون)
گفته شده است.
سبب سعادت دنیوی و اخروی بسیاری از مردم شده است.
حضرت ذوالنون،
او عاشق حق، دوست درماندگان، تسلی خاطر وحشت زدگان و آرزوی مشتاقان بود.
برخی از سخنان عبرت‌آموز او به شرح زیر است:
فساد شش علت دارد:
– ضعف نیت در امور مربوط به آخرت.
– تسخیر بدن توسط شیطان است.
– غلبه آرزوهای دور و دراز بر نزدیکی اجل.
– ترجیح دادن رضایت بنده بر رضایت خدا،
– پیروی از هوس و آرزو و ترک سنت.
– به جای بیان محاسن پیشتازان، به دنبال عیوب آنان گشتن.
“او از اینکه سه چیز با سه چیز دیگر با هم جمع نمی شوند، ناراحت می شد و می گفت: ”
«علم هست، عمل نیست. عمل هست، اخلاص نیست. اخلاص هست، تسلیم نیست.»
“برای ترمیم قلب آسیب دیده چه باید کرد؟”
وقتی از او می‌پرسند، این جواب را می‌دهد:
«پنج کار باید انجام شود: حلال و کم خوردن، قرآن خواندن، با صالحان همنشینی کردن، شب عبادت کردن، و در سحرگاه گریه کردن.»
“چه کسی از قلبش به بهترین نحو محافظت می کند؟”
وقتی از آنها پرسیدیم:
“کسی که بیشترین تسلط را بر زبان دارد.”
می گوید.
«دوست آن است که انسان را از آرزوهایش رها سازد. و آن، حفظ چشم و گوش است.»
«نشانه های مریضی قلب چهار چیز است: اول؛ از عبادت لذت و حظ نمی برد. دوم؛ از خدا نمی ترسد. سوم؛ به اشیاء و مخلوقات با چشم عبرت نگاه نمی کند. چهارم؛ از علم و نصیحتی که می شنود، بهره نمی برد.»
«با کسی دوستی کن که با تغییر تو، او هم تغییر نکند.»
«هر عضوی توبه ای دارد. توبه قلب و دل، ترک شهوت است. توبه چشم، نگاه نکردن به حرام است. توبه زبان، خودداری از سخنان بد و غیبت است. توبه گوش، نشنیدن سخنان بد است. توبه پا، خودداری از رفتن به جاهای حرام است.»
“بنده به چه سبب به بهشت وارد می‌شود؟”
وقتی از او پرسیده شد:
“با پنج چیز:”
راستی و درستی بی عیب و نقص، جدیت و تلاشی بی سستی، یاد کردن از خداوند متعال در نهان و آشکار (مراقبه)، آمادگی برای سفر آخرت و انتظار مرگ، و محاسبه نفس پیش از آنکه مورد محاسبه قرار گیریم.
فرمود.
زندگینامه محیی‌الدین عربی، که به شرح حال ذوالنون مصری می‌پردازد.
«الکوکب الدری فی مناقب ذی النون المصری»
کتابی با عنوان … دارد. این اثر که از حکایات و سخنان ذوالنون مصری برگزیده شده، توسط دکتر علی وصفی کورت بر اساس نسخ خطی موجود در کتابخانه کاخ توپکاپی و کتابخانه دانشگاه لیدن تصحیح و منتشر شده است و…
“تصویری از یک صوفی – ذوالنون مصری”
با نام منتشر کرده است.
منابع:
دانشنامه اولیا، 12/385، شرکت هلدینگ اخلاص.
حلیة الأولیاء، ۹/۳۳۳.
تذکرة الاولیاء، ص. ۲۳.
دانشنامهٔ دانشمندان اسلام، جلد ۳، صفحهٔ ۳۳۷.
تصویری از یک صوفی – ابن عربی – انتشارات گَلَنَک.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
