– آیا این سخن به این معناست که هر کس از هوای نفس خود پیروی کند و به گناه خود ادامه دهد، بخشیده نخواهد شد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
خیر، این سخن به این معنا نیست، زیرا درِ توبه بر روی هر گناهکاری باز است. این سخن بیشتر در مورد کسانی به کار می‌رود که با وجود آگاهی از حقیقت، به طور مصرانه با احکام اسلام مخالفت می‌کنند. این افراد با وجود هشدار، و با وجود آگاهی از عواقب زیانبار اعمالشان که با اسلام در تضاد است، به این اعمال دست زده‌اند. از این رو، بر آنان رحم نمی‌شود، زیرا با رضایت، آگاهی و اراده خود این کار را کرده‌اند.
او در دنیا و آخرت سزای این کار را خواهد دید. بخشش یا عدم بخشش خدا موضوعی جداگانه است. او هر قدر بخواهد به گناهانش مجازات می‌دهد و هر قدر بخواهد می‌بخشد.
این عبارت، قاعده‌ای است که به شخص، نهاد و حکمی که قانون، عدالت و مجازات را اعمال می‌کند، مربوط می‌شود.
پس آنکه با اراده و آگاهی به زیان وارد شود، در نتیجه، به نام قانون و عدالت، از او رحم و شفقت نخواهد شد. زیرا از احسان خدا، احسانی برتر و از رحمت او، رحمتی برتر نیست.
بلکه دلسوزی، شفقت و تلاش برای نجات گناهکاران، فاسدان، سرکشان و گمراهان در چارچوب حکمت، از مقتضیات دین و انسانیت ماست.
برای حفظ حق، قانون و عدالت در میان مردم؛ در اعمال مجازات و تنبیهات، دلسوزی و ترحم، به معنای مخالفت با تقدیر الهی است.
بنابراین، قاعده مورد نظر، مربوط به مجازات و عقوبت‌هایی است که در مورد افراد شرور اعمال می‌شود. در غیر این صورت، افراد دیگر، خارج از وظایفشان، ممکن است از سرنوشت آنان غمگین شوند، رنج ببرند و حتی برای آخرتشان دعا کنند.
همچنین، هرگز درست نیست که در مقام انتقاد از تقدیر و مجازات الهی در مورد کافران و سرکشان، شفقت را بهانه قرار دهیم و چنین اندیشه ای فرد را مسئول می کند.
یکی از احادیثی که معنایی مشابه با قاعده مذکور در سؤال دارد، حدیثی است که از حضرت عمر (رضی الله عنه) به صورت موقوف روایت شده است:
از آیات مذکور نیز باید این معنا را فهمید. یعنی این مشرکان سرکش، شایستگی ترحم را از دست داده‌اند.
راه رهایی از شرور، گناهان و تقصیرات، و پاک شدن از آلودگی‌های معنوی، توبه است. با توبه، انسان از گناهان و خطاهای خود رها شده و پاک و بی‌آلایش می‌شود، گویی هرگز آن گناه را مرتکب نشده است. اینکه هر انسانی به توبه نیازمند است، حقیقتی غیرقابل انکار است.
توبه، هم می‌تواند بلافاصله بعد از گناه باشد و هم در طول زمانی که تا قبل از رسیدن به بستر مرگ و ظهور علائم مرگ ادامه دارد، انجام شود. از آنجا که اجل انسان معلوم نیست، باید هر چه زودتر توبه کند.
همانطور که انسان به واسطه نیازی ندارد، انجام عمل توبه در زمان و مکان خاصی نیز الزامی نیست.
شخص باید از گذشته پشیمان شود و با تصمیم به عدم تکرار همان اشتباه در آینده، گناه را در محیطی که در آن زندگی می کند ترک کند. بازگرداندن حقوق دیگران به صاحبانشان مهمترین رکن توبه است.
در نتیجه توبه، تردید در پاک شدن از گناهان بی مورد است، زیرا خداوند درِ توبه را برای پاک کردن هر گناهکاری باز نگه داشته است. آنچه انسان ها باید به آن توجه کنند، صحت و درستی توبه است.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
