چگونه باید به کسانی پاسخ دهیم که آیات به معنای “اگر خدا بخواهد شما را از بین می‌برد و مردمی نو می‌آورد” را دلیلی بر خلق نوعی غیر از انسان و وجود تکامل می‌دانند؟
برادر/خواهر گرامی ما،
با مراجعه به ترجمه آیات مربوطه، مشخص خواهد شد که این آیات هیچ ارتباطی با موضوعات مطرح شده در سوال ندارند:
«آیا ندیدی که خدا آسمان‌ها و زمین را به حکمت و برای هدفی جدی آفریده است؟ اگر بخواهد شما را نابود کند و مردمی نو بیاورد. این برای خدا کاری سهل است.»
(ابراهیم، 14/19-20)
«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته و نیکو انجام داده‌اند، وعده قطعی داده است که: همان‌گونه که پیش از این مؤمنان را در دنیا حاکم گردانید، آنان را نیز حاکم گرداند و به آنان قدرت دهد تا دین اسلام را که برایشان برگزیده و پسندیده است، به کار بندند و پس از آنکه در ترس و وحشت به سر برده‌اند، آنان را به امن و امان کامل رساند. زیرا آنان جز مرا عبادت نکرده و هیچ‌چیز را با من شریک نساخته‌اند. پس از این هر کس به کفر گراید، آنان از راه راست منحرف شده و با خدا مخالفت کرده‌اند.»
(نور، 24/55)
«اگر همگی به جهاد برنخیزید، خدا شما را به عذابی دردناک گرفتار خواهد کرد و قومی دیگر را به جای شما خواهد آورد، و شما با تخلف از جهاد، به دین او زیانی نخواهید رساند. زیرا خدا بر هر چیز تواناست.»
(توبه، 9/39)
«اگر از حق رویگردان شوید، من آسوده‌خاطرم، زیرا من وظیفه‌ام را در رساندن دستورات به شما به جا آورده‌ام. پروردگارم اگر بخواهد، شما را از بین برده و به جای شما قوم دیگری را خواهد آورد. اما شما به او هیچ زیانی نخواهید رساند. به درستی که پروردگارم بر همه چیز نظارت دارد.»
(هود، ۱۱/۵۷)
«ما کمر بسیاری از شهرهای ستمگر را شکستیم و پس از آن، جوامع دیگری را به وجود آوردیم.»
(انبیاء، 21/11)
«و بعد از آنان، نسل‌های دیگری را به وجود آوردیم.»
(مؤمنون، ۲۳/۴۲)
«او اگر بخواهد شما را نابود می‌کند و به جای شما مخلوقات دیگری می‌آفریند. این کار برای خدا دشوار نیست.»
(فاطر، 35/16-17)
«ما مرگ را در میان شما مقدّر کردیم. و اگر بخواهیم شما را نابود کنیم و به جای شما مثل شما بیاوریم و شما را به صورتی و صفتی که شما ندانید بیافرینیم، هیچ نیرویی مانع ما نخواهد شد.»
(واقعه، 56/60-61)
«نه، نظام الهی آن‌گونه که آنان می‌پندارند نیست! به پروردگار مشرق‌ها و مغرب‌ها سوگند، ما قادریم به جای آنان مردمانى بهتر از خودشان بیاوریم. هیچ‌چیز از دست ما خارج نیست و هیچ‌چیز از قدرت ما فراتر نیست.»
(معارج، 70/40-41)
«ما هستیم که آنان را آفریدیم و اعضای بدنشان را به هم پیوند دادیم و به آنان این پیکر استوار را بخشیدیم. و هرگاه بخواهیم، به جای آنان دیگرانی را بیاوریم.»
(انسان، 76/28)
همانطور که از ترجمه این آیات بر می آید، در هیچ یک از آیات مذکور، نه به آفرینش نوعی متفاوت از نسل انسان اشاره شده است و نه به وجود فرگشت (تکامل).
به طور کلی، در این آیات از اقوام خاصی سخن به میان آمده است.
قوم
یک
نژاد
به معنای یک
انجمن
به این معنا هم هست. در قرآن به طور خلاصه به آن اشاره شده است.
«اگر بخواهیم، آنان را هلاک/نابود می‌کنیم و به جایشان دیگران را می‌آوریم.»
عبارات،
این مربوط به اقوام/جوامعی است که در طول تاریخ در درون جامعه بشری علیه پیامبران طغیان کرده اند.
بر اساس این، آنچه این آیات بیان می کنند
“نابود کردن، تغییر دادن، جایگزین کردن”
وجه مشترک تاکیداتشان؛ طرف مقابل ذیربط است.
نابود کردن/هلاک کردن/کشتار و محو کردن اقوام و جایگزین کردن اقوام/جوامع/نسل های دیگر به جای آنها
حقیقت است.
به عنوان مثال، قوم حضرت نوح (ع) هلاک شدند و به جای آنها
(نه انسان‌ها یا گونه‌های متفاوتی که به تازگی خلق شده‌اند)،
حضرت نوح (ع) و کسانی که به او ایمان آوردند، از نسل همان قوم بودند و جانشینان خدا در زمین قرار داده شدند.
همچنین، قوم عاد نابود شد و قوم ثمود جایگزین آن شد. اگر بخواهیم مثالی از تاریخ خودمان بزنیم؛ امویان نابود شدند و عباسیان جایگزینشان شدند، عباسیان نابود شدند و عثمانیان جایگزینشان شدند، عثمانیان نابود شدند و ترکیه و بسیاری از دولت‌های دیگر جایگزینشان شدند.
همانطور که مشاهده می‌شود، این حقایق تاریخی به معنای نابودی کامل نسل بشر و جایگزینی آن با نسل دیگری از انسان‌ها نیست. موضوع، نابودی برخی جوامع موجود در آن زمان و جایگزینی آنها با جوامع دیگر -که در آن زمان نیز وجود داشتند- است.
«اینان، کسانی هستند که از نعمت الهی برخوردار شده‌اند؛ از نسل آدم، و از فرزندان کسانی که با نوح در کشتی سوار کردیم، و از نسل ابراهیم و اسرائیل، و از کسانی که هدایتشان کردیم و برگزیدیم. هنگامی که آیات رحمان بر آنان خوانده می‌شد، با گریه به سجده می‌افتادند.»
(مریم، ۱۹/۵۸)
در آیه مورد نظر، تصریح شده است که همه پیامبران از نسل حضرت آدم (ع) و حضرت نوح (ع) هستند. همانطور که در متون اسلامی آمده، در کتاب مقدس و کتب تاریخی نیز ذکر شده است که حضرت نوح (ع) که به عنوان پدر دوم بشریت شناخته می‌شود، از نوادگان حضرت آدم (ع) است. بنابراین، نسل بشر از حضرت آدم (ع) تا به امروز ادامه یافته است. هرگز نسل بشر به طور کامل از بین نرفته و نسلی از آدم (ع) دیگری جایگزین آن نشده است.
«همه شما فرزندان آدم هستید، و آدم از خاک آفریده شده است.»
(مسند، 2/524؛ ابوداود، ادب، 120، 5116)
به معنای حدیثی که در آن آمده است
«خداوند از میان تمام مخلوقات، فرزندان آدم را برگزید، از میان فرزندان آدم، عرب‌ها را برگزید، از میان عرب‌ها، قبیله مُضَر را برگزید، از میان مُضَر، قبیله قریش را برگزید، از میان قریش، بنی هاشم را برگزید، و مرا از میان بنی هاشم برگزید، پس من برگزیده برگزیدگانم.»
(مجمع الزوائد، ٨/٢١٥)
در حدیث شریفی با همین مضمون، ریشه انسان‌های امروزی به حضرت آدم (ع) برگردانده شده است.
بنابراین، نه تکاملی در کار است و نه انواع مختلفی از انسان‌ها وجود دارد. سخنان کسانی چون ابن عربی که به وجود آدم‌های مختلف اشاره کرده‌اند، صرفاً به موجودات نمادینی مربوط می‌شود که در عالم مثال ظاهر می‌شوند.
“ای مردم! شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم”
(از آدم و حوا)
ما شما را آفریدیم و شما را به قبیله‌ها و طایفه‌ها تقسیم کردیم تا یکدیگر را بشناسید. بدانید که در نزد خدا، بهترین شما پرهیزکارترین شماست.
(حجرات، 49/13)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
