– حکمت این در عدالت الهی چیست؟
– بعضی از مردم در خانواده‌های مسلمان، مسیحی، بودایی و زرتشتی به دنیا می‌آیند. پس ما با برتری نسبت به دیگران زندگی را شروع می‌کنیم. حکمت این در عدالت الهی چیست؟
– در واقع، هدفم از طرح این سؤال این است که در محیطی که در آن حضور داشتم، نتوانستم به این سؤال پاسخ قانع‌کننده‌ای بدهم. به تعبیری، فردی پرسید: “با وجود عدالت الهی، و با توجه به اینکه ما در عالم ارواح قبل از شروع مأموریتمان در این دنیا کاری نکرده‌ایم که مستحق آن باشیم، چرا بعضی از افراد در یک کشور مسلمان و در یک خانواده مسلمان به دنیا می‌آیند و از ابتدا با یک گل برتری شروع می‌کنند؟”
– پس آیا این ناعادلانه نیست که کسانی که در کشورها و جاهایی به دنیا می‌آیند که مسلمان نیستند، از ما محروم‌تر باشند؟ آیا ما از مزیت بیشتری برخوردار نیستیم؟ حاشا که در عدالت الهی چنین وضعیتی وجود داشته باشد، اما از آنجا که ما به دانش کافی در این زمینه دسترسی نداریم، از شما تقاضای راهنمایی دارم…
برادر/خواهر گرامی ما،
– کسانی که هرگز نام اسلام را نشنیده‌اند یا اگر شنیده‌اند به صورت نادرست شنیده‌اند، مسئول نیستند، اینها مشمول دوره فترت می‌شوند و اهل بهشت هستند.
– در اسلام
-بر اساس اطلاعاتی که از آیات و احادیث به دست می‌آید-
سه مورد اساسی وجود دارد که ما را در برابر خدا مسئول قرار می دهد: این موارد عبارتند از:
عقل، بلوغ و ابلاغ.
بر اساس این؛
– بی عقل ها،
چه در یک خانواده مؤمن زندگی کند و چه در یک محیط کافر، هرگز مسئول نیست.
– باز هم،
نابالغ / به سن بلوغ نرسیده
یک کودک، چه فرزند یک خانواده مسلمان باشد و چه فرزند یک خانواده کافر، به خاطر هیچ یک از اعمالش مورد بازخواست قرار نمی گیرد.
– همچنین،
وحی الهی و رسالت پیامبر را نشنیده است.
هیچ کس مسئول اعمال خود نیست.
«ما هرگز بدون فرستادن رسولی/پیامبری، کسی را عذاب نخواهیم کرد.»
(اسراء، ۱۷/۱۵)
این موضوع به وضوح در آیه ای با این مضمون مورد تاکید قرار گرفته است.
قتاده، از دانشمندان مشهور، در تفسیر آیه مورد نظر چنین گفته است: خداوند، پیش از این…
-از طریق سفیران-
بدون دریافت خبری از خدا، از او
-به صورت هشداردهنده یا مژده دهنده-
او بدون آنکه توضیحی بدهد، هیچ کس را عذاب نمیکند. زیرا او فقط به خاطر گناهانشان مردم را مجازات میکند. قبل از آمدن پیامبر، نه امری و نه نهیی وجود ندارد تا مخالفت با آن، گناهی محسوب شود.
(نگاه کنید به تفسیر آیه 17/15 از طبری)
– خداوند به عنوان مالک مطلق، در قبال هیچ‌کس پاسخگو نیست. زیرا مالک حق دارد در ملک خود هرگونه تصرفی را که بخواهد انجام دهد. با این حال،
«هر کس راه راست را برگزیند، به سود خویش برگزیده است، و هر کس از راه راست منحرف شود، به زیان خویش منحرف شده است. هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نخواهد کشید. ما هیچ امتی را بدون آنکه پیامبری به سویشان فرستاده باشیم، عذاب نخواهیم کرد.»
(اسراء، ۱۷/۱۵)
همانطور که در آیه ذکر شده است، خداوند با رحمت و احسان بی پایان خود، به اقتضای نام حق، به طور خاص بر حقوق و قوانینی که با قانون ازلی به انسان ها عطا فرموده است، تاکید و تصریح کرده است.
«این سزای گناهانی است که با دستان خود مرتکب شده‌اید. زیرا خدا هرگز به بندگانش ستم نخواهد کرد.»
(آل عمران، 3/182)
در آیه ای با این مضمون و موارد مشابه آن
«خداوند به بندگانش ستم و بی عدالتی روا نمی دارد.»
در این عبارات نیز به وجود حقوقی که خداوند از روی اراده خود به بندگانش عطا فرموده و به این که خود او نیز این حقوق را رعایت می کند، اشاره شده است.
از حضرت بدیع الزمان
-همانطور که در بسیاری از آثارش وجود دارد-
در این عبارات نیز به این نکته اشاره شده است که اگر او به حقوق و قوانین خود، که به عنوان وظیفه ای ناشی از عدالت و رحمت بی پایان خود می داند، پایبند نباشد، آن را نوعی بی عدالتی و ظلم تلقی می کند:
«…(باید حیاتی پس از مرگ باشد تا) آن دوستان حقیقی و مشتاقان پروردگار جاودان از فنای ابدی نجات یابند و بزرگترین و ارزشمندترین آن دوستان، پاداش خدمات مقدس خود را که تمام جهان را خشنود و سپاسگزار کرده است، ببیند و…»
“سلطان سرمدی از نقص و عیب، و قدرتش از عجز، و حکمتش از سفاهت، و عدلش از ظلم، منزه و مقدس و مبرا باد.”
“خلاصه: چون خدا هست، پس حتماً آخرت هم هست…”
(سخنان، سخن دهم، بخش اول از زیل)
– خلاصه سخن:
اگر شخصی به دلیلی موجه نتواند پیام خدا را دریافت کند، آن شخص مسئولیتی نخواهد داشت.
– اما تشخیص اینکه چه کسی به دلیلی موجه -مثلاً- پیام اسلام را دریافت کرده است یا نه، خارج از توان و حوزه دانش ماست.
«هر نوزادی با فطرت اسلام به دنیا می‌آید، اما پدر و مادر و اطرافیانش او را یهودی، مسیحی یا مجوسی می‌کنند.»
(بخاری، جنائز ۹۲؛ ابوداود، سنت ۱۷؛ ترمذی، قدر ۵)
به تعبیر حدیث، این نشان می دهد که عقل می تواند فریب بخورد و به اشتباه بیفتد.
نمی‌توان تصور کرد که کسی که فردی را در معرض فضایی قرار داده که ممکن است عقلش را به اشتباه بیندازد، مسئولیتی نداشته باشد. به همین دلیل، تشخیص اینکه چه کسی واقعاً عذر موجهی دارد در مورد اینکه آیا پیام اسلام را به طور کلی دریافت کرده است یا نه، حتی با دانستن بخشی از آن، از توان ما خارج است.
پس بر ماست که به این اصل الهی اعتماد و پایبند باشیم: خدا عادل است و به هیچ کس ستم نمیکند. پس هر کس را که خدا به جهنم ببرد، این حتماً حکمی عادلانه است. بنابراین، چنین کسی عذر موجهی برای عدم پذیرش اسلام ندارد.
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید:
– چون در یک کشور مسلمان به دنیا آمدید، مسلمان شدید، آیا می توانیم ادیان را بررسی کنیم و …؟
– آیا اهل فترت، یعنی کسانی که از اسلام بی خبرند، مسئولیتی دارند؟
– چطور کودکی که در مکه به دنیا آمده با کودکی که در هر جای دیگری از دنیا به دنیا آمده برابر است؟
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
