آیا زکات جایگزین مالیات می‌شود؟ آیا به جای پرداخت مالیات، می‌توان صدقه داد؟

– من کارمند دولت هستم و به کار دوم نیاز دارم، چون بدون پول نقد نمیتونم ازدواج کنم!!! از کسی هم نمیتونم قرض بگیرم، از بانک هم بگیرم باز هم سود داره، به علاوه باید مادرم و پدرم رو هم راحت کنم، پدرم 57 سالشه و هنوز کار میکنه. با در نظر گرفتن همه اینها، حقوق کارمندی کفاف نمیده و به کار دوم احتیاج دارم، اما متاسفانه دولت حتی در چارچوب حلال هم اجازه کار دوم نمیده. ممنوعیت تجارت رو میفهمم، اما چرا ممنوع میکنه یا ممنوع هست که یه نفر دانش و تخصص خودش رو به فروش برسونه (مثل مشاوره)؟؟؟

– با توجه به همه این موارد، قصد دارم از طریق پدرم به عنوان مشاور کار کنم (نمی‌دانم تا چه حد مجاز است)، اما در این صورت با موضوع مالیات مواجه می‌شوم. یک حسابدار برادر حساب کرد که حتی اگر هیچ درآمدی نداشته باشم، ماهانه 600-700 لیره هزینه دارم و 300-400 لیره آن مربوط به بیمه بازنشستگی و 100 لیره هم مربوط به حق‌الزحمه حسابدار است. به عبارتی، مالیات پرداختی به دولت 150-200 لیره است، پس چرا من فقط این مبلغ را پرداخت نمی‌کنم و مجبورم حق بیمه بازنشستگی و حق‌الزحمه حسابدار را هم بپردازم؟ پدرم که بیمه شده است، چرا باید دوباره در بیمه بازنشستگی ثبت نام کنم؟ حال با توجه به همه این توضیحات، می‌خواهم سؤالاتم را بپرسم؛

1. آیا به جای مالیات، اگر ماهانه مبلغی را به فقرا صدقه بدهم، این صدقه جایگزین مالیات می‌شود؟ (مثلاً 150 تا 200 لیره به فقرا بدهم)

۲. چرا عدم پرداخت مالیات حرام است؟ دولت هر وقت بخواهد مالیات می‌گیرد و هر وقت نخواهد نمی‌گیرد. هر وقت بخواهد مالیات جدید وضع می‌کند، هر وقت بخواهد عفو صادر می‌کند یا مالیات را لغو می‌کند. حال در این صورت، آیا تعیین حرام یا حلال بودن این موضوع، نعوذ بالله، به دست دولت نیست؟

– ببخشید، طولانی شد، اما نمیدونستم از کی بپرسم و خیلی نگرانم. دارم سعی میکنم در چارچوب شرعی کاری انجام بدم، اما مدام با مانع روبرو میشم. اگه لطف کنید و به طور مفصل راهنماییم کنید، ممنون میشم. خدا ازتون راضی باشه.

برادر/خواهر گرامی ما،

در سوال اول شما


“…آیا به جای مالیات، اگر به جای آن صدقه بدهم و ماهانه چنین مبلغی (۱۵۰-۲۰۰ تومان) به فقرا بدهم، به جای مالیات محسوب می‌شود؟”

به دلیل نحوه نگارش، لازم به ذکر است:

اهدای داوطلبانه و خیریه به جای مالیاتی که باید به دولت پرداخت شود، قابل قبول نیست.

زیرا اصول مالیات توسط دولت ما تعیین می شود، در حالی که کسی که به میل خود صدقه می دهد، مقدار صدقه ای را که می دهد، خودش تعیین می کند. در واقع، مالیات جداست و صدقه دادن جداست.

در سوال دوم شما


“دولت هر وقت بخواهد مالیات می‌گیرد، هر وقت نخواهد نمی‌گیرد. هر وقت بخواهد مالیات جدید وضع می‌کند، هر وقت بخواهد عفو صادر می‌کند یا مالیات را لغو می‌کند. حالا در این وضعیت، آیا این طور نیست که دولت –نعوذ بالله– تعیین می‌کند که موضوع حرام است یا حلال؟”

به این دلیل که شما نوشتید:

پرداخت مالیات یک وظیفه شهروندی است؛ در حالی که زکات یک فریضه دینی است.

همچنین زکات و مالیات؛ از نظر تکلیف، هدف اصلی، نرخ، مقدار و محل مصرف.

(سوره توبه، آیه 60)

از این نظر با یکدیگر متفاوتند. بر این اساس، مالیات های پرداختی به دولت جایگزین زکات نمی شود. زکات باید به طور جداگانه پرداخت شود.

(اولین کنگره بین‌المللی مسائل حقوق تجارت اسلامی معاصر، قونیه، 1997، 996؛ قرضاوی، فقه الزکات، بیروت 1393/1983، جلد دوم، 1118).

فرار از مالیات جایز نیست.

هر کس که از پرداخت مالیات فرار کند، به اندازه مقدار مالیاتی که فرار کرده است، مسئول است.

در اسلام مالیات وجود دارد.

مالیات‌هایی که جنبه عبادی دارند، مانند زکات، عشر و صدقه، فقط از مسلمانان گرفته می‌شدند؛ در حالی که مالیات‌هایی مانند جزیه و خراج از غیرمسلمانان اخذ می‌شد. علاوه بر این، دولت در مواقع لزوم، مالیات‌های عرفی را با عناوین مختلف وضع و جمع‌آوری می‌کرد. اما این مالیات‌ها در موارد مختلفی مصرف می‌شدند. نرخ مالیات‌ها به طور کلی بین ۲.۵٪ تا ۱۰٪ متغیر بود.

زکات یک عبادت مالی است که در زمان پیامبر اکرم (ص) توسط دولت جمع آوری و به هشت گروهی که در قرآن کریم مشخص شده است، توزیع می شد.

(توبه، ۹/۶۰، ۱۰۳)

امروزه زکات توسط دولت جمع‌آوری نمی‌شود؛ مالیات‌هایی که دولت جمع‌آوری می‌کند نیز به هشت گروهی که در قرآن کریم ذکر شده‌اند اختصاص نمی‌یابد، بلکه صرف خدمات عمومی می‌شود. به همین دلیل، مالیات‌هایی که امروزه به دولت پرداخت می‌شود، جایگزین زکات نمی‌شود و نمی‌توان آن را به عنوان زکات محسوب کرد.

تعهدات مالی که به منظور منافع عمومی و اداره امور دولتی بر افراد تحمیل می شود.

“مالیات”

گفته می‌شود. دولت‌ها تلاش می‌کنند تا هزینه‌های خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش، امنیت و غیره را از طریق مالیات و به صورت عادلانه بین شهروندان تقسیم کرده و این خدمات را ارائه دهند. همانطور که از بالا مشخص است، هرچند زکات و مالیات از جهاتی مشابهت دارند، اما به دلیل تفاوت در محل مصرف، فرد…

“من مالیات می دهم، بنابراین نیازی به پرداخت زکات ندارم.”

نمی‌تواند. با پرداخت مالیات، از مسئولیت زکات بری‌الذمه نمی‌شود. پرداخت مالیات، وظیفه شهروندی است.



کسانی که مالیات خود را پرداخت نکنند یا برای فرار از مالیات اظهارات نادرست ارائه دهند، هم از نظر قانونی و هم از نظر دینی مسئول هستند.

همانطور که انجام اعمال حرام در دین ما گناه است، رضایت به انجام چنین اعمالی و کمک به آن نیز گناه است. بر این اساس، تا زمانی که فردی فرصت‌های جایگزین برای کسب روزی حلال دارد، کسب درآمد از طریق انجام اعمال حرام جایز نیست.

به طور خلاصه، فرار مالیاتی و یا رضایت به فرار مالیاتی از نظر دینی برای یک مسلمان جایز نیست.

به عبارت دیگر، کار غیرقانونی و فرار از مالیات و زیان رساندن به دولت، حق یک فرد را نه، بلکه حق کل جامعه را پایمال کردن است. عدم رعایت قوانین وضع شده توسط دولت در تجارت یا تقلب در این زمینه، فرار از مالیات یا عدم پرداخت مالیات، حق‌الناس است و از نظر شرعی جایز نیست. به همین دلیل، گزارش دادن افراد متخلف از پرداخت مالیات جایز است.

با سلام و دعا…

اسلام در پرتو پرسش‌ها