– تمام طلا و جواهراتی که در عروسی به ما هدیه شد را بلافاصله برای رفع نیازهایمان خرج کردیم؛ آیا زکات به آن تعلق می‌گیرد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
برای وجوب زکات بر مال، لازم است یک سال از زمان مالکیت آن بگذرد.
زکات مالی که بیش از یک سال از مصرف آن گذشته باشد، واجب نیست.
برای تعلق گرفتن زکات به یک مال، موارد زیر لازم است:
1.
مال باید به اندازه نصاب یا بیشتر از آن باشد، و مازاد بر نیازهای اساسی و بدهی های صاحب مال باشد.
نیاز اساسی؛
عبارت است از کالاها، اشیاء و ابزارهایی که شخص و خانواده اش به آن ها نیاز دارند.
2.
مال باید به طور حقیقی یا حکمی قابل افزایش باشد. منظور از قابل افزایش حقیقی این است که مال از طریق تجارت یا تولید مثل افزایش یابد. بر این اساس، هر نوع مال تجاری، حیوانات نر و ماده‌ای که برای تولید مثل، شیر و پشم در مراتع نگهداری می‌شوند، به طور حقیقی قابل افزایش هستند. منظور از قابل افزایش حکمی این است که مال به واسطه نگهداری آن توسط صاحب یا وکیل او، قابلیت افزایش داشته باشد. طلا، نقره و پول از این قبیل هستند.
3.
باید یک سال از زمان تملک مال گذشته باشد. بر کسی که به مقدار نصاب مال دارد، واجب است که پس از گذشت یک سال از زمان تملک آن مال، زکات بدهد. نصاب باید هم در ابتدای سال و هم در انتهای سال موجود باشد. به کم و زیاد شدن آن در بین سال توجهی نمی‌شود.
در پرداخت زکات، ارزش مال در نظر گرفته می‌شود، نه در ابتدای سال یا اواسط سال، بلکه در پایان سال. مثلاً، اگر کسی در ابتدای سال ۵۰۰.۰۰۰ تومان داشته باشد و در اواسط سال به ۳۰۰.۰۰۰ تومان برسد، اما در پایان سال به ۶۰۰.۰۰۰ تومان برسد، این شخص زکات خود را بر اساس ۶۰۰.۰۰۰ تومان پرداخت خواهد کرد.
به مذهب شافعیه؛
زمان معتبر در نصاب، آخر سال است. اگر در آخر سال، مال به حد نصاب برسد، حتی اگر در ابتدای سال از نصاب کمتر بوده باشد، زکات بر آن واجب است. اگر مالی که زکات بر آن واجب است، بعد از گذشت یک سال افزایش یابد، تا یک سال از زمان افزایش آن نگذرد، زکات بر مقدار افزوده شده واجب نیست.
در زکات محصولات زراعی؛
لازم نیست یک سال از محصول بگذرد. زکات آن باید بعد از برداشت محصول پرداخت شود.
۴.
مالک باید به طور کامل مالک مال باشد. منظور از این، آن است که مال در دست مالک باشد و حق دیگری در آن نباشد. بر این اساس، زکات بر مهریه زنی که هنوز به دستش نرسیده و بر مالی که در دست انسان است اما در مقابل آن بدهی دارد، واجب نیست. اما اگر پس از کسر بدهی، باقیمانده به حد نصاب برسد، زکات بر آن مقدار اضافه واجب است.
منظور از بدهی در اینجا عبارت است از:
این بدهی به بندگان خداست. کفاره، نذر، حج و امثال آن از واجبات دینی، مانع وجوب زکات نیستند.
بدهی زکات معوقه نیز مانع از رسیدن به حد نصاب است.
بنابراین، اگر شخصی به اندازه نصاب مال داشته باشد و بدهی زکات از سال‌های قبل بر عهده او باشد، و پس از کسر این بدهی، مقدار باقیمانده از نصاب کمتر شود، زکات بر او واجب نیست.
به کالاهایی که خریداری شده ولی هنوز تحویل داده نشده، بدهی‌هایی که بدهکار منکر آن نیست و یا در صورت انکار، اثبات آن ممکن است، و اموال مسافران در وطنشان، زکات تعلق می‌گیرد. به اموالی که متعلق به شخص است ولی از دستش خارج شده و امیدی به بازگشت یا بهره‌برداری از آن نیست،
(اموالی که به دریا افتاده و گم شده اند؛ مطالباتی که توسط بدهکار انکار شده و اثبات آن امکان پذیر نیست)
زکات بر کالاها واجب نیست.
زکات بر مال حرام تعلق نمی گیرد.
این مال باید به صاحبش داده شود، و اگر صاحبش مشخص نیست، باید بین فقرا توزیع شود.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
