آیا زنان می توانند نماز جمعه و نماز عید را بخوانند؟

برادر/خواهر گرامی ما،

نماز جمعه و نماز عید فقط با جماعت خوانده می‌شود. نماز جنازه، بر خلاف آن، شرط جماعت ندارد؛ حتی اگر یک مسلمان، چه مرد و چه زن، آن را بخواند، فرض کفایی ادا شده است. همانطور که ملاحظه می‌شود، از نظر تکلیف و حکم، هیچ تفاوتی بین زن و مرد در نماز جنازه وجود ندارد.

با توجه به اینکه حکم عام آیه مربوط به وجوب نماز جمعه (جمعه، 62/9) که شامل زنان و مردان می شود، با سنت تخصیص یافته است، فقط مردان مسلمان آزاد، مقیم و سالم (که به حدی بیمار و پیر نباشند که مانع از حضور در نماز جمعه شود) به نماز جمعه مکلف هستند. در واقع، هرچند از حکم عام آیه برمی آید که نماز جمعه بر غیر آزاد، غیر مقیم و غیر سالم نیز واجب است، اما حکم آیه از این جهت نیز تخصیص یافته است. چنانکه در حدیثی شریف آمده است،

چنین مقرر شده است. بر این اساس، زنان به نماز جمعه مکلف نیستند. از عصر سعادت تاکنون هیچ مجتهد و عالم اسلامی خلاف این را نگفته و در تمام کشورهای اسلامی و در هر دوره ای، این رویه به همین منوال ادامه داشته است.

در این صورت، همانطور که بر کسی که نماز جمعه بر او واجب نیست (مثلاً کسی که از نظر شرعی مسافر محسوب می شود) لازم نیست که نماز ظهر آن روز را بخواند، زنانی هم که در نماز جمعه شرکت می کنند، لازم نیست نماز ظهر را جداگانه بخوانند. در واقع، هم در عصر سعادت و هم در دوره های بعد، تعداد زیادی از زنان در نمازهای جمعه و عید شرکت می کردند، همانطور که امروزه در نمازهای پنجگانه و به ویژه در نماز تراویح این امر رایج است. با این حال، نه در زمان حضرت محمد (ص) و نه در قرون بعد، ثابت نیست که تمام زنانی که به نمازهای پنجگانه مکلف بودند، در نمازهای جمعه و عید شرکت می کردند. امروزه نیز، هیچ اشکالی ندارد که زنانی که مایلند، با رعایت آداب مسجد، در بخش های اختصاص یافته به آنان در مساجد، نماز جمعه و عید را به جا آورند.

بر اساس احکام اسلامی، شایسته است که زنان، نه فقط در هنگام نماز، بلکه در صورت عدم ضرورت و نیاز، از اختلاط با مردان خودداری کرده و در مکانی جداگانه و مناسب قرار گیرند. بر این اساس، چه نماز جمعه باشد، چه نماز عید، چه نماز جنازه، و چه هر نماز دیگری، اگر زنان با مردان نماز بخوانند، باید در مکانی جداگانه و مناسب از مردان به نماز بایستند. چنانکه حضرت رسول اکرم (ص) صفوف نماز را به این ترتیب مرتب فرمودند: ابتدا مردان، سپس پسران و در آخر زنان.

فرموده است. سنت بر این است که صفوف به این صورت باشد. اگر زنان با نادیده گرفتن سنت، در میان صفوف مردان به امام اقتدا کنند، و این اتفاق در نماز جنازه ای که رکوع و سجده ندارد رخ دهد، هرچند نماز مردان باطل نمیشود، اما به دلیل مخالفت با سنت، مکروه است.

با سلام و دعا…

اسلام در پرتو پرسش‌ها