برادر/خواهر گرامی ما،
ژوئیه سال 1978 بود. خبر تولد یک نوزاد حاصل از لقاح آزمایشگاهی به سرعت در سراسر جهان پخش شد.
اصل این ماجرا چه بود؟
“سلول تخمک از مادر و سلول اسپرم از پدر در لوله آزمایش با هم ترکیب می‌شوند. به این ترتیب، تخمک بارور می‌شود. این تخمک بارور شده در خارج از بدن، پس از 60-70 ساعت ماندن در لوله آزمایش، به رحم مادر منتقل می‌شود. اصل ماجرا همین است. یعنی، جنین احتمالی، حدود سه روز در این لوله آزمایش مهمان است…”
چرا لقاح مصنوعی؟
اصلاً چرا به چنین چیزی نیاز است؟
این روش در مواردی به کار می‌رود که در لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) که رحم را به تخمدان‌ها متصل می‌کنند، انسداد، التهاب، اختلال در رشد یا برداشتن لوله‌ها وجود داشته باشد. همچنین این روش در مواردی از ناباروری که به دلیل وجود مواد کشنده اسپرم (آنتی‌بادی) در بدن مادر یا پدر ایجاد می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زندگی در لوله آزمایش!
این موجود زنده، حتی برای سه روز هم که شده، چطور باید در لوله آزمایش نگهداری شود؟
برای انجام لقاح آزمایشگاهی، ابتدا باید سلول‌های جنسی را در خارج از بدن زنده نگه داشت. برای این منظور، محیط کشت باید به گونه‌ای باشد که سلول‌های جنین بتوانند در آن زنده بمانند، لقاح صورت گیرد و سپس جنین در لوله آزمایش رشد کند. این محیط کشت که نباید به سلول‌ها آسیبی برساند، باید به طور مداوم تحت کنترل قرار گیرد.
در واقع، پدیده لقاح خارج از رحم بسیار متغیر است. حتی اگر محیط کشت، سایر شرایط و شرایط محیطی ثابت نگه داشته شوند، کیفیت سلول تخمک به طور مداوم در حال تغییر است. بلافاصله اضافه کنیم که،
تا به امروز، یک محیط کشت ایده آل، به معنای واقعی کلمه، یعنی شبیه به رحم مادر، نتوانسته است فراهم شود.
برای اینکه این فرآیند به درستی انجام شود، باید یک آزمایشگاه جنین شناسی مجهز به تجهیزات لازم وجود داشته باشد. البته این هم کافی نیست.
درست در کنار آن، یک اتاق عمل برای برداشتن تخمک از مادر مورد نیاز است. کار هنوز تمام نشده است. جنینی که سه روز در لوله آزمایشگاهی نگهداری شده است، باید دوباره به رحم مادر منتقل شود.
بلافاصله قبل از تخمک‌گذاری، عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. با ورود به حفره شکم زن، تخمک بالغ از تخمدان برداشته می‌شود. شرایط بدن در یک محیط کشت شبیه‌سازی می‌شود. به این ترتیب، تخمک با سلول جنسی نر از پدر ترکیب شده و لقاح صورت می‌گیرد.
جنین که قرار است نوزاد را به وجود بیاورد، در این محیط بیرونی، یعنی در لوله آزمایش، شروع به بارور شدن می کند. بعد از 60-70 ساعت به بلوغی می رسد که در رحم لانه گزینی کند.
اگر جنین از بین نرود، رشد بعدی خود را در شرایط ایمن‌تری ادامه خواهد داد و در پایان دوره بارداری به عنوان یک نوزاد سالم به دنیا خواهد آمد.
رحم و لوله های رحمی
لقاح آزمایشگاهی جنین نیازمند متخصصان مجرب در شاخه‌های مختلف، آزمایشگاه‌های مدرن و هزینه‌های فوق‌العاده است.
در دوران بارداری یک مادر سالم، این اتفاقات به آرامی رخ می‌دهند. در این حالت، جنین با اطمینان بیشتری نسبت به حالت دیگر رشد می‌کند.
یک جنین حاصل از لقاح آزمایشگاهی که در رحم قرار داده نشود، با وجود همه احتمالات، فقط 8-9 روز در لوله آزمایش زنده می ماند.
با این روش، شانس لقاح تخمک در خارج از بدن حدود هفتاد درصد و میزان بارداری حدود 25 تا 30 درصد است. علاوه بر این، در چنین بارداری‌هایی، احتمال سقط جنین، حاملگی خارج رحمی و ناهنجاری در جنین به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
ساخته دست بشر!
در اینجا انسان فقط باعث برخورد تخمک و اسپرم می‌شود که به دلیل یک مانع قادر به ترکیب شدن نبودند. در حالی که جنین یک سلول واحد است، به یک انسان با 60.000.000.000.000 (شصت تریلیون) سلول تبدیل می‌شود. بخش مهمی از مراحل رشد آن هنوز برای علم ناشناخته است!
این همه زحمت، هیاهو و آمادگی فنی فقط برای میزبانی از نوزاد آینده به مدت سه روز است.
آیا ما در این مدت باعث تکثیر سلول‌های او می‌شویم؟ خیر. آیا ما هستیم که آن‌ها را بر اساس موقعیت و وظایفشان متمایز و مستقر می‌کنیم؟
نه. پس کاری که ما می‌کنیم، جز کاشتن دانه‌هایی که از پدر و مادر گرفته‌ایم -مثل گندم- در لوله آزمایش چیست؟!
تأثیر شرایط و عامل تربیت
قرآن کریم، مرحله‌ای را که در رحم مادر می‌گذرد نیز جزو حیات به حساب می‌آورد. در احادیث به اهمیت این دوره از نظر تربیت توجه شده و از تأثیرات خوب یا بد آن بر اخلاق کودک سخن به میان آمده است.
پیامبر اکرم (ص) در حدیثی فرموده‌اند که جنین از هر جهت تحت تأثیر مادر قرار می‌گیرد و در برخی از خصلت‌ها، شخصیت، سلامتی و بیماری به او شباهت پیدا می‌کند.
امروزه علم نیز ثابت کرده است که وراثت از طریق ژن‌ها تعیین و منتقل می‌شود. بنابراین، این علم تأیید می‌کند که جنین در رحم از وضعیت روانی و فیزیولوژیکی مادر تأثیر می‌پذیرد.
هرچند کوتاه باشد، تأثیرات این زندگی جنین در خارج از رحم بر روح و جسم او موضوع مهمی است که باید به آن پرداخته شود.
این تخمک و اسپرم که در لوله آزمایش قرار داده می‌شوند، هم از زوج‌های متاهل قابل دریافت است و هم در مواردی بدون وجود چنین رابطه‌ای انجام می‌شود. مطالعات لقاح مصنوعی بر روی گیاهان و جانوران، در راستای اصلاح و نژادپروری صورت می‌گیرد. به کارگیری همین روش در انسان‌ها، از جنبه‌های مختلف، مشکلات فراوانی را به همراه خواهد داشت که از عهده حل آن‌ها برآمدن دشوار است.
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید:
– آیا بارداری با روش لقاح مصنوعی جایز است و شرایط آن چیست؟ آیا روش‌های تعیین جنسیت جایز است؟
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
