برادر/خواهر گرامی ما،
دعا کردن و نوشتن و حمل کردن آیات و احادیث و خواندن بر آب و نوشیدن آن برای در امان ماندن از چیزهایی مانند ترس و بیماری از نظر دینی جایز است.
عبدالله بن عمر از پیامبر (ص) چنین روایت کرده است:
“هرگاه یکی از شما در خواب بترسد، بگوید:
«به کلمات خدا پناه می‌برم، از خشم و عذاب خدا و از شر بندگانش، از وسوسه‌های شیاطین و از نزدیکی آنان به من، که خدا از آن بی‌نیاز است.»
آن وقت، هیچ چیز به او صدمه نخواهد زد.”
عبدالله بن عمرو آن را به فرزندان خود که به سن تمییز رسیده بودند، آموزش می‌داد و برای فرزندانش که به سن تمییز نرسیده بودند، می‌نوشت و به گردنشان می‌آویخت.
(ترمذی، دعوات، ۹۴)
اما سوءاستفاده از اینها و تبدیلشان به هنر، و معاشرت و هم‌نشینی با زنان پاکدامن.
قطعاً حرام است. همچنین خواندن دعا بر آب و نوشاندن آن به دیگران در ازای پول نیز جایز نیست.
(خلیل گوننچ، فتواهایی در مسائل روز، انتشارات یاسین، 2/258)
موضوع خواندن و دمیدن:
آية الكرسي، فلق، ناس، فاتحه
در کتب احادیث ما آمده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که سوره ها یا آیه هایی را تلاوت می فرمودند، به راست، چپ، جلو، عقب، دستان و هر بیمار دیگری می دمیدند.
دلیلش این است که،
همانطور که انسان برای محافظت از خود در برابر بیماری‌های جسمی، تدابیر مادی اتخاذ می‌کند، باید برای محافظت از خود در برابر امور معنوی و زیانبار نیز تدابیری مشابه به کار گیرد. خداوند متعال، خالق ما، از طریق پیامبرمان، یکی از راه‌های محافظت از خود را به ما نشان داده است.
در اینجا یکی از احادیثی را که این موضوع را شرح می دهد، به همراه توضیحات آن تقدیم می کنیم:
حضرت عائشه (رضی الله عنها) روایت می کند:
«هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بستر می‌رفت، در دستانش می‌دمید و سوره های معوذتین (فلق و ناس) و سوره اخلاص را می‌خواند، سپس دستانش را بر صورت و بدنش می‌کشید و این کار را سه بار تکرار می‌کرد. و هنگامی که بیمار می‌شد، به من دستور می‌داد که همین کار را برایش انجام دهم.»
[بخاری، فضائل القرآن ۱۴، طب ۳۹، دعوات ۱۲؛ مسلم، سلام ۵۰، (۲۱۹۲)؛ موطأ، عین ۵، (۲،۹۴۲)؛ ترمذی، دعوات ۲۱، (۳۳۹۹)؛ ابو داود، طب ۱۹، (۳۹۰۲)]
توضیحات:
1.
روایات معتبری وجود دارد که نشان می‌دهد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در زمان بیماری، قرآن کریم را به نیت شفا تلاوت می‌فرمودند. در اصل، در آیه شریفه به این نکته اشاره شده است که قرآن برای مؤمنان شفای مادی و معنوی است:
«ما از قرآن، آن‌چه را که برای مؤمنان رحمت و شفاست، نازل می‌کنیم، و آن برای ستمگران جز زیان‌افزایی نیست.»
(اسراء، ۱۷/۸۲)
.
«ای مردم، از سوی پروردگارتان برای شما پند و اندرز و شفای دلها و هدایت و رحمتی برای مؤمنان آمده است.»
(یونس، 10/57).
2.
ابن حجر برای شرح ماهیت “دمیدن”ی که حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بر بدن خود انجام می‌دادند، روایات مختلفی را نقل می‌کند. بر این اساس، ایشان ابتدا دست‌هایشان را به هم می‌چسباندند، سپس بر دست‌هایشان می‌دمیدند، آنگاه قرآن می‌خواندند و در حین خواندن بر دست‌هایشان می‌دمیدند. ابن حجر تصریح می‌کند که این دمیدن ممکن است بدون آب دهان یا با آب دهان اندکی باشد. برای این منظور، سوره‌های فلق، ناس و اخلاص خوانده می‌شد.
عمل مسح کردن،
این عمل به نیت برکت انجام می‌شد. رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم) ابتدا دست‌هایشان را به سر و صورتشان می‌مالیدند، سپس به تمام بدنشان تا جایی که دستشان می‌رسید. حضرت عایشه می‌فرماید:
«هنگامی که رسول خدا به آن بیماری که او را از پا درآورد مبتلا شد، من بر او دم می‌کردم و بر او می‌خواندم. و با دست‌های خود بدنش را مسح می‌کردم. زیرا دست‌های او از نظر برکت از دست من برتر بود.»
در روایتی دیگر، هنگامی که حضرت عایشه دست بر سر او می‌کشید و برای شفایش دعا می‌کرد، رسول خدا فرمود:
“دیگر نه، (شفا نه)، از خدا رفیق اعلا را می‌خواهم.”
به نقل از او.
3.
برخی روایات تصریح می‌کنند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با خواندن قرآن و دمیدن، به درمان اهل بیت خود نیز می‌پرداختند. صحابه و تابعین نیز از همین روش درمانی استفاده می‌کردند. علما بر جواز آن اتفاق نظر دارند.
۴.
نفس را
“دمیدن آرام و بدون تف”
نووی در شرح خود می‌گوید که این در رقیه مستحب است و علما بر جواز آن اجماع کرده‌اند. از حضرت عائشه (رضی‌الله عنها) در مورد دمیدن در رقیه که حضرت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم) به آن عمل می‌کردند، سؤال شد، ایشان پاسخ دادند:
«نفس او مثل فوت کردن کسی بود که کشمش خورده، اصلا آب دهان نداشت.»
”
(نگاه کنید به: نووی، شرح مسلم، 14/183)
تصریح شده است که رطوبتی که ناخواسته همراه با تنفس خارج می شود، بزاق محسوب نمی شود.
(ر.ک. پروفسور دکتر ابراهیم جانان، مختصر کتب سته، جلد هفتم، صفحات ۵۰-۵۱)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
