آیا حدیث “یاسین قلب قرآن است” صحیح است؟

– بعضی از علمای اسلام بر این باورند که حدیث زیر ضعیف است و نباید به عنوان حدیث صحیح در نظر گرفته شود.

– آیا معتبر است یا ضعیف؟

– اگر ضعیف باشیم، نحوه برخورد ما با این حادثه چگونه باید باشد؟

برادر/خواهر گرامی ما،

روایت مربوط به حدیث به شرح زیر است:

«سوره یس قلب قرآن است. هر کس آن را برای رضای خدا و به دست آوردن آخرت بخواند، حتماً مورد آمرزش قرار می گیرد. آن را بر مردگان خود بخوانید.»


(مسند، 5/26)

روایتی مشابه این در ترمذی و دارمی به این صورت آمده است:

«هر چیزی قلبی دارد. قلب قرآن هم سوره یس است. هر کس سوره یس را بخواند، خداوند به او ثواب ده بار ختم قرآن را عطا می فرماید.»



(ترمذی، فضائل القرآن، 7؛ دارمی، فضائل القرآن، 21)

این حدیث را ترمذی روایت کرده است.

«غریب»

او اظهار می‌دارد که هارون ابو محمد ناشناخته است. همچنین می‌گوید که روایتی دیگر نیز در این مورد وجود دارد که سند آن چندان محکم نیست. (ترمذی، آیه)

ترجمه کامل روایتی که در مسند احمد بن حنبل آمده است، به شرح زیر است:

«سوره بقره، قله و اوج قرآن است. با هر آیه آن هشتاد فرشته نازل شده است. آية الكرسي از زیر عرش برداشته شده و با آن (سوره بقره) پیوند خورده است. و سوره یس قلب قرآن است. هر کس سوره یس را برای جلب رضایت خداوند تبارک و تعالی و به دست آوردن آخرت بخواند، حتماً مورد آمرزش قرار می گیرد. آن را (سوره یس) بر مردگان خود بخوانید.»



(مسند، 5/26)

این حدیث

سند ضعیف

ذکر شده است.

(ر.ک. مسند، تحقیق: شعیب الأرنؤوط…، مؤسسة الرسالة، 33/417، ح.نو: 20300)

رویکرد ما نسبت به موضوع احادیث ضعیف چگونه باید باشد؟

روایت احادیث ضعیف در مورد ترغیب، ترهیب و فضائل اعمال، بدون بیان ضعف آنها، جایز است؛ به جز آنهایی که مربوط به حلال، حرام، عقاید و احکام هستند.

این یک واقعیت است که امامان بزرگی مانند احمد بن حنبل، عبدالرحمن بن مهدی و عبدالله بن مبارک در روایت احادیث مربوط به فضایل اعمال، رویکردی تسامح‌آمیزتر داشتند.

هرچند که ذکر سند به منزله بیان ارزش حدیث تلقی می شود، اما با توجه به کم شدن تعداد متخصصان در این زمینه، لازم است که این بخش نیز با بیان ضعف آن روایت شود.

(ر.ک. خطیب بغدادی، الکفایه، ص ۱۶۲؛ زین‌الدین عراقی، التقیید، ص ۱۰)

عمل کردن به حدیث ضعیف مشروط به یک سری شرایط است.

بر اساس دیدگاهی که به ابن حجر نسبت داده شده است، برای این کار سه شرط لازم است:

1.

حدیث نباید به شدت ضعیف باشد.

روایات دروغگویان، متهمان به دروغگویی و کسانی که اشتباهات زیادی مرتکب می‌شوند، از این نوع است، به ویژه آنهایی که حدیثی را به تنهایی روایت می‌کنند.

2.

حدیث ضعیف نباید با یک اصل کلی مورد قبول در اسلام مغایرت داشته باشد.

این شرط، خرافاتی را که هیچ اساسی در دین ندارند و بعدها به آن اضافه شده‌اند، از بین می‌برد.

3.

هنگام عمل به حدیث ضعیف، باید با احتیاط با آن روایت برخورد کرد تا مبادا چیزی را که رسول اکرم (ص) نگفته است، به ایشان نسبت دهیم.

(شمس‌الدین سخاوی، القول البدیع، ص. ۲۵۵)

شرایط زیر نیز به این موارد اضافه شده است:

حدیث نباید شامل اغراق‌هایی باشد که عقل، شریعت و زبان آن را نپذیرد.


نباید با دلیل شرعی دیگری که از آن قوی تر است، در تضاد باشد.


(یوسف القرضاوی، روش فهم سنت، ص ٨٨)

بر اساس این اظهارات،

روایتی از حدیث در مورد اینکه سوره یس قلب قرآن است،

از آنجا که به خواندن سوره یس تشویق می کند، در بخش فضائل اعمال قرار می گیرد. پس با توجه به ضعیف بودن این حدیث، عمل کردن به آن اشکالی ندارد.

در واقع سوره یس،

قلب قرآن

بر اساس این حدیث که به این صورت نقل شده است:

«قلب القرآن»

که با نام دیگری هم خوانده می‌شود، اما این نام رایج نشده است.

(نگاه کنید به: آلوسی، ابن عاشور، تفسیر سوره یس)

با سلام و دعا…

اسلام در پرتو پرسش‌ها