برادر/خواهر گرامی ما،
ترجمه آیات 57 تا 64 سوره زخرف:
۵۷. و هنگامی که از عیسی بن مریم مثالی زده شد، قوم تو به خنده و هیاهو پرداختند.
۵۸. و گفتند:
«آیا خدایان ما بهترند، یا او؟»
این مثال را صرفاً برای بحث و جدل به تو آورده‌اند. آنها اصلاً مردمی پرخاشگر و اهل نزاع و جدال هستند.
٥٩. او (عیسی بن مریم) بنده ای است که ما به او نعمت دادیم و او را برای بنی اسرائیل سرمشق قرار دادیم.
۶۰. اگر ما می‌خواستیم، به جای شما فرشتگانی را در زمین می‌آفریدیم.
۶۱. و به راستی او (عیسی) نشانه ای از قیامت است. پس در آن (قیامت) شک مکنید و از من پیروی کنید. این است راه راست.
۶۲. مبادا شیطان شما را (از راه راست) باز دارد. به راستی که او دشمنی آشکار است.
۶۳، ۶۴. هنگامی که عیسی با دلایل روشن و معجزات آمد،
«من به راستی با حکمت و روشنگری در مورد بعضی از مسائلی که در آن اختلاف نظر دارید، نزد شما آمدم؛ پس از خدا بترسید و از من اطاعت کنید. به درستی که خدا، پروردگار من و پروردگار شماست. پس او را بپرستید. این است راه راست.»
گفت.
تفسیر آیه مربوطه:
در آیه 61 آمده است
“او”
در تفاسیر پیرامون ضمیر، سه دیدگاه متفاوت مطرح شده است. این دیدگاه‌ها عبارتند از:
1.
قرآن کریم.
2.
آخرین پیامبر، حضرت محمد.
3.
حضرت عیسی (یعنی بازگشت حضرت عیسی به دنیا).
با وجود اختلاف نظرها، نظر اکثریت مفسران بر این است که ضمیر “او” در آیه به حضرت عیسی اشاره دارد.
تفسیر کسانی که در مورد ضمیر “او” در آیه، به “قرآن و حضرت محمد” اشاره می کنند، به شرح زیر است:
“او دانشی است مربوط به روز قیامت”
با این جمله، به مشرکان قیامت یادآوری شده و به عواقبی که بت پرستی در آخرت برایشان به ارمغان خواهد آورد، توجه داده می شود، تا در دنیا نظم خود را بر هم نزنند.
“دانش مربوط به قیامت”
در مورد اینکه چیست
“قرآن، از بازگشت حضرت عیسی به دنیا در آخرالزمان سخن می‌گوید.”
تفسیرهای مختلفی در این مورد ارائه شده است. بعضی از مفسران، به دلیل اینکه در آیه قبل از حضرت عیسی سخن به میان آمده است،
“او”
برخی مفسران بر این باورند که ضمیر به حضرت عیسی اشاره دارد. حال آنکه پس از آیات مربوط به حضرت عیسی، موضوع دیگری در آیات 40-44 مطرح شده است.
“ضرورت اطاعت از آخرین پیامبر”
به موضوع اصلی پرداخته شده است. ذکر مثال‌هایی از پیامبران دیگر نیز در ارتباط با موضوع اصلی (ایمان به آخرین پیامبر و پیروی از او) است.
همچنین، از آنجا که این آیات در زمانی نازل شده‌اند که حضرت عیسی هنوز نیامده بود، این آیه برای مشرکان معنایی ندارد.
“دانش یا نشانه های قیامت”
این بستگی به آن دارد که چیزی را ببینند و بفهمند؛ و آن نه عیسی، بلکه قرآن است، خاتم‌الانبیا (ص) که می‌گوید او آخرین پیامبر است. وظیفه مشرکان این است که عقل خود را به کار گیرند، به شیطان گوش ندهند، بلکه به آخرین پیامبر قبل از قیامت گوش فرا دهند و بدین ترتیب راه راست را بیابند.
(نگاه کنید به تفسیر دیانت، راه قرآن: IV/671.)
تفسیر کسانی که ضمیر “او” در آیه را به “حضرت عیسی” نسبت می دهند، به شرح زیر است:
سبب نزول آيات: «شما و آن بت‌هایی که می‌پرستید، هیزم جهنم خواهید بود.»
هنگامی که آیه نازل شد، بزرگان قبیله قریش پرسیدند:
«ای محمد! آیا این حکمی است که برای همه صدق می‌کند؟»
رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) به ایشان فرمودند:
«بله…»
وقتی این را گفت، آن منکران خندیدند و خواستند با او بحث کنند و گفتند که به عیسی هم پرستش می‌شود و سپس مثال‌هایی از زندگی حضرت عیسی زدند. بعد از آن گفتند:
«محمد به ما توصیه می‌کند که فقط خدا را بپرستیم و می‌گوید که پرستش غیر از او کفر است. در حالی که مسیحیان عیسی را می‌پرستند. پس آیا خدایان ما بهترند یا عیسی؟»
به همین سبب آیات فوق نازل شد.
(لباب التأويل؛ 4/108-اسباب النزول/نیشابوری: 252)
احادیث مربوط به موضوع:
«هیچ قومی از راه راست خود منحرف نشد، مگر آنکه جدال و کشمکش (احساسات و هوس) که در میانشان برپا شد، به آنان القا شد تا خود را محق جلوه دهند…»
پس از آنکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) این سخن را فرمود، آیه 58 را تلاوت کرد.
(ترمذی، تفسیر، 43؛ ابن ماجه، مقدمه، 7؛ احمد، 5/252، 256)
«به آن ذاتى كه جانم در دست اوست سوگند، به زودى عيسى بن مريم به عنوان داورى عادل بر شما نازل خواهد شد، صليب را خواهد شكست، خوك را خواهد كشت، جزیه را برخواهد داشت، و مال را آنقدر فراوان خواهد كرد كه كسى آن را قبول نخواهد كرد.»
(بخاری، بیوع، 102، مظالم، 3، انبیاء، 49؛ مسلم، ایمان، 54؛ ابن ماجه، فتن، 33)
«میان من و عیسی پیامبری نیست. شک نکنید که عیسی بر شما نازل خواهد شد. چون او را دیدید، بشناسیدش؛ زیرا او قد متوسط، پوستی سرخ و سفید دارد. در میان دو لباس به رنگ زرد روشن (با یک پوشش) نازل می‌شود. از سرش آب می‌چکد، در حالی که خیس نیست. به نام اسلام با مردم می‌جنگد؛ صلیب را می‌شکند، خوک را می‌کشد، جزیه را برمی‌دارد. خداوند متعال در زمان او همه ملت‌ها را جز اسلام نابود می‌کند. او دجال را نیز هلاک می‌کند. سپس عیسی چهل سال در زمین می‌ماند و آنگاه وفات می‌کند. مسلمانان بر او نماز جنازه می‌خوانند.»
(ابوداود، ملاحم، 14؛ احمد، 2/437)
«وقتی پسر مریم نازل شود و امام شما از خودتان باشد، آن زمان در چه وضعیتی خواهید بود؟»
(بخاری/انبیاء، 49؛ مسلم، ایمان، 244، 246؛ احمد، 2/272، 336)
حضرت عیسی (ع) یکی از نشانه های قیامت است:
«و به يقين او (عیسی یا قرآن) نشانه ای از قیامت است…»
«إنّ»
ضمیر سوم شخص متصل به حرف، با توجه به سیاق و سباق آن.
راجع به حضرت عیسی (ع)
به نظر می‌رسد چنین است. برخی معتقدند که این ضمیر به قرآن بازمی‌گردد؛ اما نظر اول دقیق‌تر است. زیرا با مقایسه و تفسیر آیه با احادیث مرتبط، این نظر قوت بیشتری می‌یابد.
احادیثی که ترجمه آن در بالا ذکر شد، از نزول حضرت عیسی (ع) به عنوان داور عادل در زمان بسیار نزدیکی به قیامت خبر داده و بدین ترتیب ایشان را از علائم نزدیک بودن قیامت معرفی می نماید. بدین ترتیب، در آیه شریفه، علم و نشانه قیامت بودن ایشان بیان شده و در این مورد به ما اطلاع رسانی می شود.
اما اینکه عیسی (ع) از نشانه های قیامت باشد، دو جنبه دارد:
یکی،
زنده کردن مردگان پیش از عروج به آسمان، بازتابی از زنده کردن مردگان توسط خداوند متعال پس از برپایی قیامت و تغییر نظام است و اشاره‌ای است به اینکه چنین قدرتی که به حضرت عیسی (ع) داده شده، تماماً از قدرت الهی است.
و دیگری،
نزول حضرت عیسی (ع) به زمین در زمان بسیار نزدیکی به قیامت و آشکار ساختن عظمت قدرت الهی است.
یک بار دیگر ثابت خواهد شد که اسلام آخرین و جهانی‌ترین دین است؛ به طور کامل روشن خواهد شد که عیسی (ع) پسر خدا نیست؛ مؤمنان نجات خواهند یافت و کسانی که بر انکار اصرار دارند، در هر دو جهان به عذاب گرفتار خواهند شد.
در برابر این بیان الهی، جایی برای شک و تردید نیست؛ سراسر آن بر ایمان و معرفت استوار است. از این رو، مؤمنان هرگز در مورد زمان وقوع قیامت شک و شبهه ای ندارند. با نزول حضرت عیسی (ع)، ایمان مؤمنان در این خصوص افزون تر شده و به آرامش قلبی دست می یابند.
چه اقوام و ملل گذشته و حال، چه موسی (ع) و عیسی (ع)، و چه در مورد قیامت، سالم ترین و
دقیق‌ترین اطلاعات را قرآن ارائه می‌دهد.
برای درک درست قرآن، لازم است که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را به خوبی شناخت و از ایشان پیروی کرد.
«صراط المستقیم»
یعنی
«صحیح ترین راه»
همین است. بقیه، اخباری است که با تردید و شبهه، احساس و اندیشه شکل گرفته است. در آیات 61 و 62 این موارد به طور واضح و روشن خلاصه شده و نقطه شروعی برای محققان تعیین شده است.
(نگاه کنید به: جلال یلدرم، تفسیر قرآن در پرتو علم عصر)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
