– آیا عبارت “شهادت دادن” که در آیه آمده است، به معنای “الگو بودن” هم هست؟
– در سوره بقره آمده است: “و شما را امتی معتدل قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.”
– آیا می توان از عبارت “شاهد بر مردم باشید” معنای “الگوی نیکو و سرمشق برای آنان باشید” را استنباط کرد؟
برادر/خواهر گرامی ما،
بله، در آیه ذکر شده است.
“تا شما بر مردم گواه باشید”
از اظهاراتش
-همراه با معانی متعدد-
«ای مسلمانان، برای آنان سرمشق و الگوی نیکو باشید.»
همچنین می توان معنای آن را استنباط کرد.
یکی از آیات مربوط به این موضوع به شرح زیر است:
و بدين سان شما را امتى ميانه قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر نيز بر شما گواه باشد. و قبلهاى را كه بدان روى مىكردى، جز براى آن قرار نداديم تا معلوم شود كه چه كسى از پيامبر پيروى مىكند و چه كسى از دين خود بر مىگردد. و اين كار جز بر كسانى كه خدا هدايتشان كرده، دشوار نيست. و خدا هرگز ايمان شما را ضايع نخواهد كرد. زيرا خدا نسبت به مردم مهربان و رحيم است.
و بدین سان، شما را امتی معتدل قرار دادیم تا شما بر مردم گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.
(مثال)
ما امتی را برگزیدیم. و این قبله را که به آن رو آورده‌ای، به این سبب قرار دادیم تا کسانی را که از رسول پیروی می‌کنند از کسانی که از او روی برمی‌گردانند، به روشنی جدا سازیم. و این کار جز بر کسانی که خدا هدایتشان کرده است، بر دیگران دشوار خواهد بود. و خدا هرگز ایمان شما را ضایع نخواهد کرد. زیرا خدا نسبت به مردم بسیار مهربان و رحیم است.
(سوره بقره، آیه 143)
خداوند هر کس را بخواهد به راه راست هدایت می‌کند، و از جمله آنان مسلمانان را نیز.
“امت میانه رو”
انجام داده است. هر مسلمانی دعایی دارد که آن را بارها در روز تکرار می کند، به ویژه در نماز:
«خداوندا، ما را به راه راست هدایت فرما.»
راه راست،
راه و روشی راست و درست، عادلانه، معتدل، میانه رو و متعادل، به دور از هرگونه کژی، افراط و انحراف، یک باور و شیوه زندگی.
به معنای.
امت میانه رو
به همین ترتیب
نسلی متعادل، با درایت، معتدل، منصف و هماهنگ که با پرهیز از افراط و تفریط، در اعتقادات، اخلاق و هر نوع نگرش و رفتاری، در خط راستگویی، صداقت و عدالت باقی بماند، جامعه را به سوی تعالی رهنمون می کند.
به معنای.
اینجا
“متوسط”
کلمه،
“از درگیر شدن در هوس های مادی و جسمانی، غرق شدن در لذت و عیاشی و همچنین از فرو رفتن در نوعی زندگی رهبانی با انکار کامل نیازهای جسمی و دنیوی مصون مانده است.”
به این صورت نیز شرح داده شده است.
در دوران پیش از اسلام، برخی جوامع، به ویژه یهودیان و مشرکان عرب، به طور کلی از معنویت دور شده و به سوی دنیوی‌گرایی و مادی‌گرایی گرایش پیدا کرده بودند. برخی جوامع دیگر، مانند مسیحیان، مجوسان و پیروان فرقه‌های مختلف هندی، به طور کلی از لذت‌های دنیوی و جسمانی رویگردان شده و به شدت درگیر معنویت شده بودند.
دین اسلام با رد تمام این افراط‌گرایی‌ها، دیدگاهی معتدل و متعادل از دین و جهان را به ارمغان آورد و ساختار اجتماعی متناسب با این دیدگاه را به وجود آورد. چنین جامعه‌ای…
«امت میانه رو»
، و به راهی که او در پیش گرفته بود نیز
«صراط مستقیم»
گفت.
به نقل از ابن عطیه، برخی از علمای سلف نیز بر این باور بودند که امت محمد (ص) به دلیل عدم انحراف از اعتدال و عدم افراط در دین، بر خلاف بنی اسرائیل، به عنوان امت میانه رو توصیف شده است.
(ابن عطیه، تفسیر،
من، ۲۱۹).
بر اساس آیه، خداوند متعال به مسلمانان به خاطر این صفات برجسته،
به همه انسان ها قدرت یا ویژگی شهادت دادن را عطا کرده است.
در تفاسیر این
“شهادت”
در مورد آن، تفاسیر مختلفی وجود دارد، اما بر اساس رایج‌ترین تفسیر، در آخرت، برخی از امت‌ها، رسالت پیامبرانشان را در ابلاغ حقایق الهی به خودشان انکار خواهند کرد. امت محمد (ص) اما با استناد به اطلاعاتی که حضرت محمد (ص) در مورد پیامبران پیشین به آنان داده است، این ادعا را تکذیب کرده و بدین ترتیب، به نفع پیامبران علیه آن امت‌ها شهادت داده و حقیقت را آشکار خواهند کرد.
(تفسیر آیه مربوطه از طبری، ابن عطیه و رازی)
البته، ممکن است معانی دیگری نیز در کنار این معانی وجود داشته باشد.
مثلاً، از لحن آیه برمی‌آید که موضوع این شهادت،
«امت میانه رو»
همچنین مشخص است که با آن صفت ارتباط دارد.
در ادبیات اسلامی
“شاهد”
کلمهٔ
“مثال”
و
“دلیل”
با در نظر گرفتن این که این کلمه به معنای دیگری هم به کار می رود
«امت نمونه»
یا در مورد اینکه انسانیت واقعی چگونه باید باشد.
“جامعه ای که در آن شواهد ارزشمند تلقی می شوند”
به این صورت نیز می‌توان آن را فهمید و در نتیجه، آن بخش از آیه را به شکل زیر تفسیر کرد:
خداوند امت محمد را،
خداوند، امت اسلام را امتی عاقل، معتدل، عادل و متعادل قرار داده است، به دور از هرگونه افراط و تفریط در دین و دنیا؛ و با عقاید و باورهایشان که بر اساس این معیارها شکل گرفته، و با اخلاق و روش زندگیشان که به سادگی قابل پیروی برای هر انسان با فطرت سالم است، آنان را الگویی برای تمام انسانها و دلیلی بر برتری انسان و اثبات آن قرار داده است. با این ویژگی ها، آنان برای جوامع نیکو، دلیلی به نفع و برای جوامع بد، دلیلی علیه خواهند بود.
بنابراین، آیه به طور ضمنی، مسلمانان را به این مسئولیت فرا می‌خواند که به جای تقلید از دیگران در امور دینی و دنیوی، خودشان الگو باشند؛ در برابر ملل جهان، نه منفعل و گیرنده، بلکه فعال و بخشنده باشند؛ و با این جایگاه مادی و معنوی، به سطح جامعه‌ای برسند که مورد رشک و تقلید قرار گیرد.
بنابراین، می‌توان گفت که جامعه مسلمانان و هر فرد مسلمان در هر کجا که هستند، موظفند با الگو و سرمشق قرار دادن دین اسلام، مطابق با قرآن و سنت، برای همه باشند.
بدون شک، در حالت ایده آل برای همه انسان ها و در واقعیت برای همه مسلمانان.
– از آنجا که حضرت محمد (ص) در امور دینی و دنیوی، الگوی راستین، عادلانه و برتر، و پیشوا و مقیاس است –
در ادامۀ آیه، بیان شده است که حضرت پیامبر (ص) نیز شاهدی بر مسلمانان است، یعنی معیار، الگو و دلیلی برای بهترین بودن.
انسان به عنوان موجودی اجتماعی، ناگزیر از زندگی در کنار یکدیگر است. و این هم
همانطور که به افراد حقوقی اعطا می کند، مسئولیت های متقابلی نیز دارد.
همچنین بارگذاری می‌کند. افرادی که با هم زندگی می‌کنند، از رفتار، نگرش، کردار و روند زندگی یکدیگر، چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم و بر اساس اطلاعات موثق، آگاه خواهند شد. این وضعیت و روند، یا در جهت مثبت و یا در جهت منفی پیشرفت خواهد کرد.
آیه
“تا آنکه پیامبر هم بر شما گواه باشد”
(و مثال)
باشد.
اینکه با عبارت «به او ابلاغ شد» به هم مرتبط شده است، به وضوح نشان می دهد که ماموریت نظارت بر امت پس از ابلاغ، در ابتدا بر عهده حضرت محمد (ص) و از طریق ایشان بر عهده امت قرار گرفته است.
(نگاه کنید به ابن عاشور، تفسیر آیه مربوطه)
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
