– من قصد ازدواج با کسی را دارم. اما خانواده‌ام با این موضوع مخالفند.
– اگر پدر یا مادرم بگویند که از حقشان نمی‌گذرند و من ازدواج کنم، آیا حقشان ساقط می‌شود؟ یعنی با وجود اینکه گفته‌اند از حقشان نمی‌گذرند، ازدواج جایز است؟
برادر/خواهر گرامی ما،
مخالفت پدر و مادر با ازدواج تو با شخص مورد نظر
اگر دلیل مشروع و معقولی وجود داشته باشد، باید از آنها اطاعت کرد.
اطاعت نکند، پس او سگ است.
تُ (گناه، عواقب ناگوار)
اگر ازدواج کنی، مرتکب گناه آزردن پدر و مادر شده‌ای.
به عنوان مثال، اگر یک مادر یا پدر غیر مذهبی با ازدواج شما با یک فرد مذهبی مخالفت کند، لازم نیست اطاعت کنید و این نافرمانی گناه محسوب نمی شود.
به همین ترتیب، اگر مادری که حجاب را رعایت نمی‌کند، با ازدواج پسرش با دختری که حجاب دارد مخالفت کند، اطاعت از او لازم نیست و نافرمانی گناه محسوب نمی‌شود.
بعد از این مقدمه مختصر، به جزئیات می‌پردازیم:
به نظر غالب در مذهب حنفی
به موجب قانون، زن بالغ، درست مثل مرد، بدون واسطه ولیّ خود می‌تواند ازدواج کند. اما اگر با مردی که هم‌کفو او نیست ازدواج کرده باشد، ولیّ او می‌تواند این ازدواج را فسخ کند. اما به نظر امام محمد، برای صحت ازدواج، رضایت ولیّ نیز شرط است.
(مرغینانی، هدایه، جلد سوم، صفحات ۳۱-۳۳؛ علی القاری، فتح باب العنایه، جلد دوم، صفحه ۳۰)
اما بر اساس مذاهب دیگر به جز مذهب حنفی،
چه دختر باشد چه بیوه، زن را فقط ولیّ او می‌تواند به ازدواج درآورد. همچنین ولیّ برای ازدواج دختر باکره‌اش نیازی به اجازه از او ندارد. اما اگر زن تحت ولایت بیوه باشد، ولیّ فقط با اجازه او می‌تواند او را به ازدواج درآورد. این مذاهب…
“بدون ولی نکاحی صورت نمی گیرد.”
(ابوداود، نکاح، ۱۹؛ ترمذی، نکاح ۱۴)
حدیث را و احادیث مشابه آن را به صورت مطلق ارزیابی می کند و دختران را –
حتی اگر رضایت آنها جلب شود-
آنها فقط از طریق سرپرستان خود ازدواج خواهند کرد.
(شافعی، الام، VI، 35؛ سحنون، المدونة، II، 118؛ ابن حزم، المحلی، IX، 451؛ ابن قدامه، المغنی، IX، 345)
حنفی ها
اما این احادیث را،
دختران و زنانی که به سن بلوغ کامل نرسیده‌اند، فقط از طریق سرپرست خود می‌توانند ازدواج کنند.
به این صورت تعبیر می کنند.
برجسته شدن نهاد ولایت در ازدواج،
هدف از این امر، استوار ساختن عقد ازدواج بر پایه‌های محکم تا حد امکان، با انجام تحقیقات لازم، به منظور آغاز یک شراکت مادام‌العمر، پیش‌بینی و جلوگیری از اشتباهاتی که جبران و بازگشت از آنها غیرممکن است، و تسهیل همبستگی بین خانواده‌های طرفین ازدواج است.
در نتیجه، ازدواج نهادی جدی است. بنابراین، در هنگام عقد نکاح، باید از ولیّ اجازه گرفته شود.
هرچند که ازدواج بدون اجازه ولی، به نظر بعضی از علمای اسلام معتبر است، اما طرفین باید در هنگام ازدواج، با توجه به حدیث ذکر شده از حضرت پیامبر (ص)، به گرفتن اجازه از ولی اقدام کنند.
اگر مانع اخلاقی، مذهبی و اجتماعی-اقتصادی برای ازدواج وجود نداشته باشد، سرپرستان نباید با سوء استفاده از اختیارات خود، مانع تراشی کنند.
با سلام و دعا…
اسلام در پرتو پرسش‌ها
